In oktober kondigde Deliveroo in België aan dat de verloning en de arbeidsvoorwaarden van de koeriers aangepast zou worden. De directie wil dat alle “partners” (lees: koeriers) vanaf eind januari overgaan naar een statuut als zelfstandige. Zo wil Deliveroo het personeel niet langer per uur maar per levering betalen en dit zonder sociale bescherming en zonder minimaal gegarandeerd loon.
Artikel door Nicolas M (Brussel) uit ons Belgische zusterblad ‘De Linkse Socialist’
De werkgevers zeggen ons steeds dat de wereld verandert waardoor er “moedige” hervormingen nodig zijn. Met de wet-Peeters zette de regering de toon: oude sociale verworvenheden worden aangepakt. Onder het excuus dat die verworvenheden ouderwets en achterhaald zijn, wordt teruggekeerd naar het 19de-eeuwse stukloon met betaling per prestatie in plaats van per uur. Deliveroo zet een grote stap in die richting.
Koeriers in het verweer
Sinds 2016 bestaat er een Collectief van Koeriers om de “partners” van verschillende platformen te organiseren. Dit collectief lag aan de basis van verschillende acties, zoals de stakingen van 8 en 13 januari. Er waren gecoördineerde acties in Brussel, Luik, Mechelen, Antwerpen en Gent. Dit werd gesteund door de vakbond CNE (de Franstalige tegenhanger van de christelijke bediendenbond LBC), ACV Transcom en het ABVV.
Ook in andere landen werd geprotesteerd. Deliveroo verzet zich hiertegen. Zo werden enkele Britse koeriers na acties afgedankt – in Newspeak heet het dat ze ‘afgekoppeld’ werden van de app. In Leeds slaagde een collectief van koeriers er met de steun van de vakbond in om de re-integratie te bekomen van zeven collega’s die door de directie afgedankt werden omdat ze hun arbeidsvoorwaarden besproken hadden op WhatsApp.
Deliveroo wil alle Belgische koeriers een statuut van zelfstandige geven. Daarmee wil het de werknemers isoleren en de mogelijkheid van collectief verzet breken. Tegelijk wordt elk ondernemingsrisico van het bedrijf op het personeel afgewenteld. Tegenover de inhaligheid van de werkgever is er nood aan – en een groot potentieel tot – collectieve strijd. Dit bleek ook in de actiedagen van de voorbije weken.
Welke eisen?
Totnogtoe werden de koeriers tewerkgesteld door de coöperatieve Smart. Hierdoor waren de koeriers werknemers met een contract van korte duur (minstens 3 uur). Het gaf bescherming tegen arbeidsongevallen en er werden sociale bijdragen betaald. Deliveroo kon zich achter Smart verstoppen om geen directe verantwoordelijkheid als werkgever op te nemen, ook al worden de werkingskosten van Smart doorgerekend aan de klanten van Deliveroo. Het gebruik van Smart liet Deliveroo toe om ‘ouderwetse’ verworvenheden als minimumlonen, collectieve arbeidsovereenkomsten of personeelsvertegenwoordiging aan de kant te schuiven. Welkom in de wondere wereld van de ‘nieuwe platformeconomie.’ Maar zelfs dit volstond niet.
De Belgische koeriers eisen de mogelijkheid van een keuze tussen het statuut van zelfstandige en dat van werknemer van Smart. Ze eisen ook een gegarandeerd minimaal uurloon. Verder eisen ze collectief overleg met de directie. Er wordt aan toegevoegd dat het beter zou zijn om direct voor Deliveroo te werken met echte arbeidsovereenkomsten. Dat laatste punt is bijzonder belangrijk.
Voor echte jobs met echte contracten en echte lonen
Sandrino Graceffa, de gedelegeerd bestuurder van Smart, reageerde tegenover RTBF ontgoocheld op het feit dat Deliveroo niet langer van Smart gebruik zal maken. “We waren bezig met een geslaagd sociaal experiment dat aantoonde dat het mogelijk is om een beschermend model te hebben.” Een echte bescherming betekent dat er een arbeidsovereenkomst is tussen een werknemer en zijn werkgever. Het experiment met Smart liet Deliveroo toe om gelijk welke koerier op gelijk welk ogenblik af te danken aangezien er geen enkele verplichting of garantie contractueel vastgelegd was. Dergelijke sociale bescherming wordt net als minimumlonen, opzegperiodes, … als ‘ouderwets’ gezien.
Het tekort aan degelijke jobs maakt dat de werkgevers steeds verder inhakken op de arbeidsvoorwaarden. Er zijn steeds werkenden of studenten die op zoek zijn naar een verdienste om de eindjes aan elkaar te knopen. Platformen als Deliveroo maken daar misbruik van om het voor te stellen alsof het personeel zelf zo flexibel wil werken. Dat wordt als opstap gebruikt om terug te keren naar 19de-eeuwse arbeidsvoorwaarden.
De platformeconomie vormt een uitdaging voor de werkenden en hun vakbonden. Het gaat om een sector van lage lonen die dienst doet als testlabo inzake afbouw van de arbeidsvoorwaarden en lonen van alle werkenden. Het Nederlandse voorbeeld van DHL toont aan dat de betaling van de koeriers op basis van stukloon leidt tot lonen die tot 40% onder het minimumloon liggen. De sociale inspectie stelt er aan de regering voor om het stukloon te verbieden.
De steun van de vakbonden aan de koeriers en het syndicaal organiseren van de koeriers is noodzakelijk. Het gaat om verzet tegen een samenlevingsmodel dat onze arbeidsvoorwaarden en lonen tot een neerwaartse spiraal veroordeelt. Daar moeten we samen tegen ingaan en met studenten en werkenden opkomen voor degelijke jobs.
