Na 30 jaar dictatuur in Soedan hebben historische massaprotesten president Omar Al-Bashir ten val gebracht in een ‘paleiscoup’ door de generaals. Er werd een ‘militaire overgangsraad’ gevestigd met Defensieminister Ahmed Awad Ibn Auf die als nieuwe president werd aangesteld. Hij is deel van het oude regime en wordt als generaal gezocht door het Internationaal Strafhof voor genocide in Darfoer. Het protest hield echter aan. De betogers riepen: “Revolutionairen, we zetten onze weg verder!”
Door een correspondent van het CWI
Na één dag moest Auf al aftreden. Hij werd vervangen door een zogenaamd ‘minder controversiële’ generaal Abdel-Fattah Burhan. De massa’s eisen het volledige einde van de militaire controle en zijn hiermee niet tevreden. Binnen drie dagen hebben de massa’s evenveel ‘leiders’ van het oude regime verdreven. En het protest gaat nog steeds door. Duizenden betogers dansen en zingen: ‘Vrijheid’. Ze willen een “nieuw Soedan,” maar de vragen zijn natuurlijk hoe dat kan, welk nieuw Soedan we willen en welke krachten dit kunnen bereiken?
Nieuwe golf van opstanden en revoluties?
In een groot deel van Afrika wordt naar de beweging in Soedan gekeken. Een week geleden was er ook al de val van Bouteflika in Algerije. Regimes in de regio vrezen een nieuwe ‘Arabische lente’, een nieuwe golf van opstanden en revoluties.
Dit is een kritiek moment in de ontwikkelende revolutie in Soedan. Discussie over de richting ervan is van vitaal belang. Burhan stelt zich voor als één van de generaals die de demonstranten ging ontmoeten om naar hun standpunten te luisteren. De militairen hopen de illusie te wekken dat ze een ‘dialoog’ met de demonstranten willen. Maar de demonstranten weten dat het regime zichzelf op deze wijze probeert te redden. Ze verklaren dat ze zullen blijven protesteren tot er een ‘burgerregering’ is.
De eerste interactie tussen demonstranten en militairen, was met laaggeplaatste ambtenaren en soldaten die de betogers kwamen beschermen tegen de wreedheid van de nationale inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Op geen enkel moment hadden de massa’s de illusie dat militaire controle over het land het beste resultaat zou zijn.
Het regime is in paniek en verdeeld, maar het is ook vastbesloten om de macht te behouden. De aangekondigde noodtoestand van drie maanden en overgangsperiode van twee jaar zijn een poging om tijd te winnen. Het regime weet dat de massa’s niet eeuwig op de pleinen kunnen blijven.
Op de staatstelevisie verklaarde een hogere legerofficier: “Onze belangrijkste verantwoordelijkheid is het handhaven van de openbare orde” en “We zullen niet tolerant zijn voor gelijk welke misstap in welke hoek van het land dan ook.” Er bestaat nog steeds een serieus gevaar voor een brute onderdrukking van de beweging.
Potentieel ligt de macht momenteel bij de massa’s op straat. Maar een massabeweging op straat alleen zal de macht niet overnemen. Als de arbeiders en jongeren geen volgende stappen zetten om de macht te grijpen en te consolideren, dan zullen ze die verliezen.
Werkenden en arme mensen in Soedan zagen hun werk- en leefomstandigheden de afgelopen maanden fors verslechteren. Met een inflatie van ongeveer 70% staan honderden mensen in de rij voor brandstof en voedsel. In de steden hebben mensen te lijden onder overbevolking, slechte huisvesting, geweld en criminaliteit. Mensen zeggen: “De regeringen hebben ons geld gestolen en zijn vervolgens weggelopen.”
Op 19 december begonnen de massaprotest toen van de ene op de andere dag de broodprijzen verdrievoudigden. Het begon in Atbara, waar de Soedanese vakbeweging historisch gezien ontstond, maar het verspreidde zich in de dagen erna naar andere gebieden, waaronder de hoofdstad Khartoem.
Schoolkinderen protesteerden tegen de gestegen kosten van schoolmaaltijden. De demonstranten staken de kantoren van de regerende Nationale Congrespartij en van lokale overheden in brand en vielen de kantoren van de veiligheidsdiensten aan. Naar verluidt werden in sommige gebieden pro-regime imams uit moskeeën verwijderd.
Dokters en medisch personeel begonnen op 27 december een totale staking, later gevolgd door journalisten. De protesten escaleerden op 6 april, toen, als reactie op een oproep tot algemene staking, duizenden mensen buiten het ministerie van Defensie in Khartoem een zitactie begonnen.
Al snel kwam de massabeweging op krachten. Het is deze kracht die maakt dat we nu eisen realiseren die in het verleden ondenkbaar waren, waaronder de vrijlating van politieke gevangenen nadat demonstranten naar de gevangenissen marcheerden.
De arbeiders en de jongeren toonden heldhaftige moed tegenover een meedogenloos regime dat bekend staat voor arrestaties, martelingen en moorden; in een land waar wie staakt zijn baan verliest. Jongeren hebben de sluiting van sociale media omzeild en hun enorm verzet laten zien. Een vereniging van Soedanese artsen stelde dat 26 mensen zijn overleden en meer dan 150 gewonden vielen sinds het begin van de sit-in, bovenop de vele doden de afgelopen maanden. Het is een teken van het revolutionaire potentieel dat er onder de doden ook soldaten zijn die omkwamen toen ze demonstranten beschermden tegen aanvallen.
De demonstranten zijn zich zeer bewust van de ‘Arabische Lente’ in 2011 en zeggen bewust dat deze beweging niet dezelfde is – met andere woorden: ze zijn er zich van bewust dat na die golf van revoluties elementen van de oude regimes aan de macht kwamen of bleven. Dat willen ze niet in Soedan.
Het is dan ook belangrijk om de lessen te leren. De zogenaamde ‘Arabische Lente’ heeft er in 2011 niet toe geleid dat de arbeiders en armen de macht overnamen. Dit kwam door het ontbreken van een onafhankelijke massapartij van de arbeidersklasse met een revolutionaire leiding, die vecht voor de volgende stappen om de macht te grijpen met een onafhankelijk programma van de arbeidersklasse.
De belangrijkste oppositiegroep in Soedan is de Soedanese Beroepsvereniging (SPA), waarbij de vakbonden, de Vrouwenbond en andere groepen betrokken zijn. De SPA heeft blijk gegeven van dapper verzet. Zelfs het stellen van fundamentele democratische eisen en het verklaren dat zij zich zullen blijven inzetten totdat zij winnen, is buitengewoon moedig. De SPA stelt: “Onze inspanningen om het regime weg te krijgen, worden voortgezet tot de erfenis van de tirannie is geliquideerd en de leiders van het regime voor het gerecht zijn gebracht.”
Om dit te bereiken zal echter meer nodig zijn dan de huidige “Verklaring van vrijheid en verandering.” Deze verklaring is op 1 januari door de SPA opgesteld en werd ondertekend door een lange lijst van organisaties en protestgroeperingen, waaronder pro-kapitalistische partijen. De verklaring roept op tot de vervanging van Bashir door een nationale overgangsregering die vier jaar aan de macht moet blijven. Deze regering moet bestaan uit “mensen met de nodige kwalificaties op basis van competentie en goede reputatie, waarbij de verschillende Soedanese groepen vertegenwoordigd worden en er een consensus van de meerderheid is.” Deze regering moet aanblijven tot er “een degelijke democratische structuur is gevestigd en er verkiezingen gehouden worden.”
Eisen
Hoewel er veel goede eisen in de verklaring staan – zoals het beëindigen van burgeroorlogen en economische ineenstorting, stopzetting van discriminatie en onderdrukking van vrouwen, en het waarborgen van gezondheidszorg, onderwijs, huisvesting en sociaal en ecologisch welzijn – wordt geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende klassenbelangen. Het is belangrijk om een klassenstandpunt in te nemen: oproepen voor democratische verkiezingen zal op zich niet volstaan om de gestelde eisen te realiseren.
Wie zal zich verkiesbaar stellen en voor welk beleid? Het gevaar blijft dat de regerende partij van Bashir, de Nationale Congrespartij, zich hergroepeert om weer aan de macht te komen als de gelegenheid zich stelt. Er mogen geen illusies zijn in pro-kapitalistische partijen en leiders. Zij zeggen dat ze democratie willen, maar zullen niet verder gaan. Elke nieuwe kapitalistische regering zal op dezelfde druk botsen als het regime van Bashir. Het zou er uiteindelijk slechts op neerkomen dat de ene groep uitbuiters door een andere wordt vervangen.
Soedan kampt met een grote economische crisis. De onmiddellijke aanleiding voor deze opstand was de afschaffing van de overheidssubsidies op meel, wat leidde tot een verdrievoudiging van de broodprijzen. Dit was op dictaat van het IMF. Soedan heeft 55 miljard dollar aan buitenlandse schulden. Er zal druk worden uitgeoefend om 8 miljard dollar aan uitstaande schulden aan het IMF terug te betalen. Zolang de nieuwe regering niet bereid is om in te gaan tegen de kapitalistische machten en zolang de belangrijkste onderdelen van de economie in handen van de profiteurs blijven, zal een kapitalistische regering uiteindelijk een bezuinigingsbeleid voeren.
Wat zou zo’n regering doen tegen de paramilitairen die het land terroriseren en met burgeroorlog dreigen? Wat zal ze doen met de religieuze verdeeldheid in het land, met sektarische groepen die worden gesteund door regionale machten? Wat zal ze doen aan het conflict over de verdeling van de olierijkdommen van Zuid-Soedan?
Het is geen toeval dat de Amerikaanse regering meteen verklaarde dat de Soedanese regering “zich terughoudend moet opstellen en ruimte moet laten voor burgerparticipatie aan de regering.” Een woordvoerder van de Amerikaanse regering stelde: “Het Soedanese volk moet bepalen wie hen leidt … en het Soedanese volk is duidelijk geweest in de eis van een door burgers geleide overgang.” Ook de EU en het Verenigd Koninkrijk hebben er bij het leger op aangedrongen om een ‘snelle’ machtsoverdracht aan een burgerlijk bestuur uit te voeren.
De westerse mogendheden willen graag een meegaand regime dat de schulden terugbetaalt, een verdere ontwikkeling van de revolutie verhindert en de kans op opstanden in de hele regio verkleint. Werkenden zouden snel merken dat een nieuwe kapitalistische regering protest voor lagere prijzen of fatsoenlijke banen en lonen repressief onderdrukt – zoals dit ook in Tunesië en Egypte het geval was.
De enige manier om de arbeidersklasse en de armen in het land te verenigen en de hoop op een fatsoenlijke levensstandaard, banen en huizen, echte democratie, vrijheid van godsdienst, … te realiseren, is door met de werkenden, jongeren en armen zelf de controle in handen te nemen. Arbeidersorganisaties moeten dringend een massale arbeiderspartij oprichten en strijden voor een regering gebaseerd op de arbeidersklasse.
De protesten en sit-ins in het centrum van Khartoem waren krachtig, maar nu moeten de vakbonden oproepen tot een staking om de strijd naar de werkplekken te brengen en de vraag te stellen wie de fabrieken, de productiemiddelen, controleert. Het is van essentieel belang om te strijden voor de wederopbouw van de vakbonden en om regimegezinde leiders, op welk niveau dan ook, af te zetten.
In sommige gebieden, zoals Atbera, zijn er actiecomités opgericht. Er zijn eerste stappen gezet op vlak van organisatie, met comités voor het voeden van mensen, voor de veiligheid, voor de controle op het verkeer en er is zelfs een ziekenhuis opgezet. Maar dat moet meer georganiseerd worden, op politieke basis.
Deze comités moeten lokale vakbonden, werkenden en andere krachten van de revolutie omvatten, met het oog op de voortzetting van de revolutie tot alle eisen gerealiseerd zijn. Comités die lokaal, op staatsniveau en nationaal gecoördineerd worden, kunnen de basis vormen voor een alternatieve staatsstructuur die de macht van het leger overneemt.
Programma
Het programma is essentieel. Om betaalbare voedsel- en brandstofprijzen, loonsverhogingen en een kortere werkweek af te dwingen, is het noodzakelijk om te strijden voor nationalisatie van de grote industrieën en het land van de grootgrondbezitters, onder democratische controle en beheer van de arbeidersklasse.
Een socialistisch plan zou investeren in werkgelegenheid, fatsoenlijke huisvesting, gezondheidszorg en onderwijs. Een arbeidersregering zou beroep kunnen doen op massabewegingen in de regio om dezelfde weg op te gaan en economisch samen te werken, ook met Zuid-Soedan. Wij pleiten voor het opzetten van een democratisch socialistisch Soedan, omdat dit de enige manier is om het nieuwe Soedan tot stand te brengen dat de betogers willen.
Een democratische staat van werkenden en armen zou in staat zijn om religieuze en nationale rechten te waarborgen en de oude onderdrukkers te vervolgen. De militaire overgangsraad kondigde al aan dat ze al-Bashir niet naar het Internationaal Strafhof stuurt, maar in Soedan wil berechten. Dat komt omdat ze allemaal schuldig zijn aan dezelfde oorlogsmisdaden. Een democratisch rechtssysteem dat door en in het belang van de werkenden en armen in Soedan wordt beheerd, zou in staat zijn oorlogsmisdadigers te berechten en gerechtigheid te realiseren.
