Het is jammer dat Jeff Bezos maar drie minuten in de ruimte was. Als hij een paar uur was gebleven, zou hij erachter komen dat astronauten de enige mensen zijn met slechtere toiletvoorzieningen dan Amazon-personeelsleden. Uit woede over de enorme ongelijkheid en de arbeidsomstandigheden van Amazon-personeel hebben 158.000 mensen een petitie ondertekend met de tekst ‘Sta niet toe dat Jeff Bezos terugkeert naar de aarde’ nadat hij op 20 juli in een baan om de aarde werd gelanceerd.
Door Manus Lenihan (Socialist Party – ISA in Ierland)
Is privé-initiatief van kapitalisten superieur?
In 1957 werd de eerste satelliet, de Spoetnik, gelanceerd vanuit de Sovjet-Unie. In 1961 volgde de eerste mens in de ruimte, Yuri Gagarin. Dit was een ongelooflijke prestatie voor een staat die slechts 20 jaar daarvoor door de Nazi’s was bezet, waarbij 27 miljoen mensen het leven hadden gelaten, en die dertig jaar daarvoor een half-middeleeuws land was met massaal analfabetisme.
Ondanks de monsterlijke heerschappij en dictatuur van een bureaucratische elite was de Sovjet-Unie een economie waarin de kapitalistische eigendomsverhoudingen waren afgeschaft en die gebaseerd was op staatseigendom en planning van haar belangrijkste grondstoffen. De economische besluitvorming was niet gebaseerd op de belangen van private winst. Tientallen jaren voordat Bezos en de zijnen de ruimte in vlogen, was de Spoetnik een indicatie van de potentiële superioriteit van een economie gebaseerd op planning in plaats van de chaos van het ‘vrije’ marktsysteem. Voor individuele kapitalisten zou het sturen van mensen naar de ruimte op korte termijn geen winst opleveren, vandaar dat zij niet in een dergelijk project investeren.
Zelfs in de Verenigde Staten, het land van het ‘vrije ondernemerschap’ en de rijkste kapitalistische economie ter wereld, was de verkenning van de ruimte alleen mogelijk met geld van de overheid. Maar deze oude door de staat geleide ruimtevaartprojecten zijn dinosaurussen. Meedogenloos ruimtevaartkapitalisme zou nu de weg vooruit zijn. Het winstoogmerk zou ons naar de sterren drijven. Vorig jaar stuurde Elon Musk een raket van de ene met overheidsgeld gefinancierde instelling (Kennedy Space Centre) naar de andere (het internationale ruimtestation). De private sector heeft een halve eeuw nodig gehad om de publieke sector in te halen en heeft dan nog steeds de publieke sector als hefboom nodig…
Verspilling van het systeem
Ondertussen strijden Richard Branson en Jeff Bezos om de eerste miljardair in de ruimte te worden. Branson haalde alles uit de kast om op 11 juli met een goedkopere en minder indrukwekkende vlucht de ruimte in te gaan, net voor de geplande lancering van Bezos. Bezos tweette zijn felicitaties, maar was waarschijnlijk ziedend van woede.
In 1969, het jaar van de eerste maanlanding, plaatste Gil Scott-Heron de enorme rijkdom die werd besteed aan de ruimtewedloop tegenover de sloppenwijk waarin zwarte mensen leefden:
A rat done bit my sister Nell.
(with Whitey on the Moon)
Her face and arms began to swell.
(and Whitey’s on the Moon)
I can’t pay no doctor bill.
(but Whitey’s on the Moon)
Ten years from now I’ll be paying still.
(while Whitey’s on the Moon)
Gil Scott-Heron kreeg het verwijt dat hij wel erg bitter was. Achteraf gezien bleek hij nog optimistisch. Tweeënvijftig jaar later kunnen mensen nog steeds hun medische rekeningen niet betalen. Ondertussen gaan de superrijken naar de ruimte.
De nieuwe ‘ruimtewedloop’ is zo verkwistend en dom dat zelfs Gil Scott-Heron er geen woorden voor zou hebben. In de jaren ’60 kon je tenminste beweren dat het de wetenschap en het welzijn van de mensheid bevorderde. Er was veel oprechte inspiratie en idealisme, het toonde de technologische mogelijkheden die de mensheid bezat.
Maar de huidige ‘ruimtewedloop’ is een PR-oefening. Het gebeurt zodat miljardairs kunnen poseren voor foto’s in ruimtepakken als astronauten in films, met één oog op hun retweets en het andere oog op hun beurswaardering. In de nieuwsberichten ligt de nadruk op ‘opschepperij’, niet op de laatste grens of het lot van de mensheid.
De hype van Virgin
Richard Branson’s methode is om het merk Virgin op elk product te plakken, zodat mensen het kopen uit naamsbekendheid. Hij bouwt die naamsbekendheid op door te bluffen en stunts uit te halen – zoals 80 kilometer de lucht in vliegen zodat hij kan doen alsof hij één of andere ruimteverkenner is. Het idee is dat de klant zal zeggen: ‘Wat is dit, Virgin-merk cryptocurrency? Oh ja, Virgin. Degenen die de ruimte in gingen.’ Dit is zestig jaar na Yuri Gagarin, niet zo hoog als hem en niet zo lang.
Er is een praktisch doel voor de ruimtewedloop van de miljardairs. Maar het is niet voor de wetenschap of de mensheid. Het gaat om het creëren van een nieuwe toeristische markt waarvan het belangrijkste verkoopargument is dat 99% van de mensheid het zich niet kan veroorloven. Virgin Galactic (wat een grandioze naam) heeft al 600 tickets verkocht voor 200.000 dollar per stuk en Bezos veilde een stoel in zijn vaartuig voor 28 miljoen dollar.
Bezos zei over zijn vlucht: “Als je de aarde vanuit de ruimte ziet, verandert dat je. Het verandert je relatie met deze planeet, met de mensheid. Het is één aarde.” De komende jaren zullen steeds meer rijke mensen de ruimte in gaan, en als ze terugkomen op aarde zullen ze zich bezighouden met allerlei vervelende clichématige verklaringen. Als Bezos echt eens nederigheid wil kennen, moet hij maar eens een fles of plastic zak gebruiken om zijn gevoeg te doen omdat er aan de band geen tijd is om echt naar het toilet te gaan. Dan zal hij een ervaring met zijn personeelsleden delen.
Sommigen klagen dat de miljardairs ons achterlaten en naar de ruimte gaan in plaats van de problemen hier op aarde op te lossen. Dat is niet volledig correct. Ten eerste profiteren de rijken van de meeste problemen en kunnen ze zich uit andere problemen kopen, dus het is duidelijk dat ze die niet gaan oplossen. Ten tweede, het vergt ongelooflijk veel werk hier op aarde om één persoon in de ruimte in leven te houden. Op aarde zouden ze straatarm zijn zonder de arbeid van duizenden arbeiders. In de ruimte zouden ze niet arm zijn, ze zouden dood zijn. Dus ze kunnen ons niet ‘achterlaten’. Ten derde, ze zijn niet echt bezig met het opzetten van kolonies op Mars. Ze zweven gewoon rond in een baan om de aarde voor een paar minuten. Zelfs met al hun rijkdom, is dat het beste wat ze kunnen doen.
Een vervagende autoriteit
Prestigeprojecten zijn verbonden met de psyche van onze heersende klasse, een manier om hun vervagende autoriteit te versterken en te heersen over de rest van ons gewone stervelingen. Dit is vooral nodig in een periode van voortdurende crisis, veroorzaakt door hun kapitalistisch systeem, of het nu gaat om economische, ecologische of sociale crisis. Laten we niet vergeten dat dit een systeem is dat miljardairs naar de ruimte kan sturen terwijl 785 miljoen mensen geen toegang hebben tot schoon water.
Er moet een einde komen aan de heerschappij van deze miljardairs en aan het kapitalisme. We hebben een socialistische wereld nodig, waarin technologie kan worden gebruikt, door middel van publiek eigendom en democratische planning door de werkende massa’s, om ons leven helemaal te veranderen, terwijl we onze prachtige planeet genezen en in stand houden.
