Op 3 augustus wilde het grondpersoneel van de Nederlandse luchtvaartmaatschappij KLM het werk neerleggen, maar die actie werd vanwege een verbod door de rechter op het laatste moment afgeblazen. Piloten van Easyjet staakten drie keer, maar mogen nu van de rechter tot en met 4 september niet meer in het weekend staken. Dit schept een gevaarlijk precedent van aantasting van het stakingsrecht.
Artikel door Barbara, Rotterdam
De achtergrond van de acties
De voorzieningenrechter (vergelijkbaar met een rechter in kortgeding in België) geeft de “explosieve combinatie” van vakantiedrukte en terreurdreiging op Schiphol als redenen om het verbod van staking door het grondpersoneel in stand te houden. Maatschappelijke veiligheid gaat hier boven het stakingsrecht, aldus de rechtbank. Net als bij het stakingsverbod voor KLM-grondpersoneel, motiveert de rechter de beperking van het stakingsrecht bij EasyJet met een verwijzing naar de huidige vakantiedrukte en terreurdreiging op Schiphol. De rechter vindt het verbod “op dit moment in een democratische samenleving noodzakelijk voor de bescherming van de openbare orde.”
De rechters hadden beter gekeken naar de onhoudbare situatie waardoor het personeel het noodzakelijk vond om te staken. Bij het grondpersoneel is er jarenlang sprake van 0% loonstijging, terwijl KLM vorig jaar wel weer een winst maakte van 118 miljoen euro. De vakbondsfederatie FNV stelt een naar onze mening nog zeer bescheiden eis van 1% loonsverhoging met een bodem van 75 euro per maand. Minstens zo belangrijk is dat de duizenden uitzendkrachten die bij het grondpersoneel werken eindelijk een vast contract krijgen. Er zijn zelfs voorbeelden van mensen die al 8 jaar op uitzendbasis werken! Dit is de flexibilisering ten top. Hoe kan je op die basis je toekomst opbouwen? Ook wil de vakbond geen verslechtering van de vakantie- en seniorendagen.
KLM stelt dat het wel moet snijden in personeelskosten omdat het anders niet kan concurreren met prijsvechters zoals EasyJet. Maar zo krijg je een “race to the bottom.” De arbeidsvoorwaarden bij de prijsvechters zijn dikwijls zeer slecht, zelfs bij de piloten. Die werken vaak op zzp-basis (zelfstandigen zonder personeel, in feite schijnzelfstandigen), moeten hun eigen hotel betalen bij vroege en late vluchten en zelfs hun eigen eten naar de cabine meenemen. Het salaris lijkt hoog, maar valt knap tegen als je een studieschuld van gemiddeld zo’n 120.000 euro voor de pilotenopleiding moet afbetalen.
De arbeidsvoorwaarden bij KLM zouden dus niet naar beneden getrokken moeten worden richting de prijsvechters, maar andersom zouden de arbeidersvoorwaarden bij de prijsvechters opgetrokken moeten worden naar die van KLM.
De piloten bij Easyjet hebben daarvoor gevochten en ze willen doorgaan. Zij staakten voor het doorbetalen bij ziekte, meer rust tussen vluchten en een beter pensioen. Grootste breekpunt is het rooster: piloten kunnen nu gedwongen worden vijf dagen achter elkaar 13 uur te werken. Is dat geen gevaar voor zowel de gezondheid van de piloten en daarmee ook voor de veiligheid van de passagiers? Wie wil er vliegen met een doodvermoeide piloot in de cockpit? Zou een rechter ons daar niet juist tegen moeten beschermen?
Klassenjustitie
Het is echter niet verwonderlijk dat de rechters de kant van de bazen kiezen. Het gerechtelijk systeem is niet democratisch: rechters worden niet gekozen en leven met hun hoge inkomen en status in hetzelfde milieu als de topmanagers van KLM, Easyjet, … Het is dan niet vreemd dat bij een geschil over stakingen de rechter meestal de kant van de bazen kiest.
Hoe hierop reageren? Wij denken niet lichtzinnig over het breken van een gerechtelijk verbod, dat brengt immers risico’s met zich mee voor de vakbonden en de stakers, bijvoorbeeld in de vorm van dwangsommen.
Aan de andere kant is het gevaarlijk om de aantasting van het stakingsrecht ongemoeid te laten. Als het de bazen in één sector lukt om ermee weg te komen, zullen bedrijven in andere sectoren hetzelfde doen tot het zowat onmogelijk wordt om te staken omdat er steeds een verbod van de rechter volgt. Het stakingswapen is nochtans een enorm belangrijk wapen om op te komen voor onze rechten en belangen, waar onze voorouders hard voor gevochten hebben. Dat mogen we niet weggeven!
De vakbonden zouden een keer een punt moeten stellen: tot hier en niet verder, het stakingsrecht mag niet aangetast worden. Dat zou dan wel gekoppeld moeten worden aan goed voorbereide en gecoördineerde acties, zodat het gehele personeel erbij betrokken is en de krachtsverhouding zodanig in ons voordeel ligt dat de strijd ook gewonnen kan worden.
