Het is onrustig in Suriname. Demonstranten zijn het parlement binnen gedrongen en keren zich tegen de kapitalistische regering van Chan Santokhi. Het is nooit echt goed gegaan met Suriname sinds haar onafhankelijkheid in 1975. Dit komt vooral omdat de kapitalistische overheden geen interesse hebben in het welzijn van de werkende klasse. Daarnaast was het land lange tijd in de greep van de corrupte Dési Bouterse, die ook als militaire dictator heerste tussen 1980 en 1987. Ongeveer 50% van het land leeft in relatieve armoede. Dit aantal zal toenemen door massieve inflatie en de ellende die de Nationale Democratische Partij achtergelaten heeft.
Artikel door Jorein Versteege
Dictator en corrupte president Dési Bouterse was tien jaar de baas over Suriname van 2010 tot 2020. Hij heeft het land letterlijk failliet gemaakt en toen Chan Santokhi het moest overnemen had het land diepe schulden. Daarnaast gaf de Nationale Democratische Partij (NDP) veel overheidsbanen aan loyale aanhangers. In de laatste maand van Bouterse zou de overheid nog een 4.000 extra ambtenaren hebben aangesteld. Veel NDP ministers lieten hun ministeries in chaos achter, hierdoor stond de nieuwe overheid van de Vooruitstrevende Hervormingspartij (VHP) al met 0-1 achter. Santokhi nam het roer ook over midden in de Covid-19 crisis. De schade van zowel tien jaar Bouterse en Covid-19 hebben voor veel onvrede gezorgd.
Probleem is dat Santokhi geen socialist is. Hij denkt foutief te kunnen werken binnen het kapitalistische systeem. Alleen door de corruptie en armoede voelt het internationale kapitalisme weinig voor het kleine Suriname. Dit wil de regering veranderen door (je raad het al), neoliberaal beleid. Het land moet zich ”open stellen” voor buitenlandse kapitalisten. Dit is een mislukte neoliberale tactiek die bewezen heeft niet te werken. Overal waar neoliberalisme wordt toegepast, groeit de welvaart voor een kleine minderheid en groeit de armoede voor de meerderheid. We zien de resultaten al in Suriname na drie jaar VHP overheid.
Politiek werd lange tijd gevoerd via etnische lijnen. De VHP was de Hindoestaanse partij, terwijl de Algemene Bevrijdings- en Ontwikkelingspartij en Nationale Partij Suriname vooral de zwarte bevolking vertegenwoordigen. De Nationale Democratische Partij was hierop een uitzondering. Dési Bouterse beweerde boven de etnische partijen uit te steken en via links populisme weet hij nog steeds een gedeelte van de Suriname bevolking voor zich te winnen. Maar geen enkele van de grote politieke partijen biedt een socialistisch alternatief aan. Dit zorgt ervoor dat politiek steeds bedreven wordt via het kapitalisme. Ironisch genoeg zeggen alle politieke partijen in het land dat ze sociaaldemocratisch en centrumlinks zijn.
De protesten in februari 2023 zijn voortgekomen uit wanhoop en woede. Natuurlijk maakt een deel van de ”demonstranten” misbruik van de situatie door te plunderen. Dit gebeurd vaker bij protesten en het moet ook veroordeeld worden. Echter de Surinaamse werkende klasse zal moeten beseffen dat ze niets te winnen hebben met de huidige politici. Vanuit de vakbonden zal gevochten moeten worden met een algemene staking en protesten die gecontroleerd worden door werkenden. Net als in Nederland en Europa ontbreekt het in Suriname aan een klassenbewustzijn. Een duidelijk resultaat van de afwezigheid van een socialistisch alternatief.
In wanhoop stelt de Surinaamse overheid nu een avondklok in en dreigt met geweld en massa arrestaties. Dat zal de woede niet doen bekoelen alleen maar versterken. Chan Santokhi zit vast in zijn eigen neoliberale beperkingen en kan de problemen van Suriname niet binnen het kapitalisme oplossen. Is er dan geen linkse partij die het anders wil doen? Nee, er zijn genoeg centrumlinkse partijen, maar ook die noemen het socialisme niet bij naam en zijn meestal politieke voertuigen van elitaire politici. We hebben al gezegd dat bijna alle politieke partijen in de Republiek Suriname zich sociaaldemocratisch of centrumlinks noemen. Een tactiek om met linkse woorden te strooien en niet buiten het kapitalistische systeem te hoeven denken.
Een partij die ooit in het Surinaamse parlement zat was de Surinaamse Partij van de Arbeid (SPA). Echter deze sociaaldemocratische partij koos ervoor om deel te nemen aan kapitalistische regeringen onder leiding van de VHP. De SPA verloor aan parlementszetels in 2015 en heeft sindsdien geen vertegenwoordigers meer. De Broederschap en Eenheid in de Politiek (BEP) zat ook met de VHP in coalities en wist geen alternatief neer te zetten. Het maakte de verkiezingsoverwinning van de Nationale Democratische Partij in 2010 mogelijk.
De NDP werkte nauw samen met de Progressieve Arbeiders- en Landbouwers Unie (PALU), een partij die zich ooit ’’marxistisch’’ noemde, maar tegenwoordig geen revolutionair socialisme aanhangt. Deze PALU verloor haar laatste zetel in 2020 en is door haar collaboratie met Dési Bouterse ongeloofwaardig en niet te vertrouwen. We zien in feite twee pseudo-linkse kampen. Het sociaaldemocratische kamp van de VHP en diens bondgenoten en een links-populistisch kamp geleid door de NDP. Beidde kampen strooien met populisme, maar hebben bewezen geen alternatief te willen bieden op het Surinaamse kapitalisme.
Dat Surinaamse kapitalisme is toch al behoorlijk zwak. Tussen 40% en 70% van de bevolking moet met weinig tot zeer weinig inkomen rondkomen. Die lijden nu het meest onder de enorme inflatie en verlaging van belangrijke overheidssubsidies. Ook weten we dat nepotisme deel is van de Suriname. Zowel Dési Bouterse als Chan Santokhi gaven hun vrienden en familie goed betaalde overheidsbanen en land. Volgens de Surinaamse grondwet heeft iedereen recht op een stuk land, echter door de corruptie bij de overheid, krijgen voornamelijk de rijken dit toegekend en de werkende klasse nauwelijks tot nooit!
Enorme inflatie sinds 2022 is een oorzaak van de huidige protesten en wanhoop. Werkende Surinamers en hun gezinnen kunnen hun maandelijkse lasten niet meer betalen. Natuurlijk doet de overheid hier niets tegen omdat ze vast zitten aan neoliberale dogma’s. De wanhoop is enorm, ook bij de Surinaamse Nederlanders die in Europa van familie horen, hoe duizenden gezinnen niet genoeg geld hebben om elke maand rond te komen. De lasten zijn met minimaal 60% toegenomen sinds het begin van 2022 en omdat zoveel moeten rondkomen van lage lonen is men erg boos op de overheid.
Het misdadige Internationaal Monetaire Fonds is hiervoor verantwoordelijk. Want zowel Dési Bouterse als Chan Santokhi hebben de neoliberale dictaten van het IMF aanvaard in ruil van economische steun. Al meer dan 40 jaar dwingt het IMF neoliberalisme af op de wereld. Zo eist men in Suriname dat de subsidies op brandstof en elektriciteit worden verlaagd naar een ’’kostenterugwinningsniveau’’. Hierdoor kunnen veel Surinamers niet meer auto rijden omdat de brandstofkosten te hoog zijn. Ook de kosten voor elektriciteit zorgen tot stress en vele durven hun lichten thuis niet meer aan te doen.
Wat nu te doen? Surinaamse arbeiders hebben niets te winnen in de huidige politiek. De politieke partijen in de Republiek Suriname zijn allemaal kapitalistisch en denken niet buiten de bestaande (kapitalistische) machtsstructuren. De VHP overheid hoopt op buitenlandse investeerders, maar hun eigen corruptie en nepotisme maken het land niet bepaald aantrekkelijk. De oplossing ligt ook niet in het neoliberalisme. De werkende klasse zal zelf actie moeten ondernemen en een klassenbewustzijn moeten ontwikkelen.
Alleen dan kan een partij van de arbeiders gevormd worden die ook durft te breken met het kapitalisme en de bestaande Surinaamse staat. Want die werkt niet in het voordeel van de werkende klasse. Door het falen van de huidige overheid kan de NDP met links populisme weer stemmers trekken. Echter, werkenden moeten niet vergeten dat veel ellende van nu de schuld is van tien jaar NDP.
Alle vakbonden zouden samen moeten komen om een partij van de werkende klasse op te richten. Een partij die bereid is om te breken met het kapitalisme en een socialistisch alternatief neerzet. Dat zou vele kunnen aanmoedigen om mee te doen in de opbouw van een Surinaamse socialistische raden republiek.
