Het lanceren van ChatGPT heeft voor een storm op het internet gezorgd en voor een hele reeks investeringen in soortgelijke tools van Artificiële Intelligentie (AI). Er wordt beweerd dat ChatGPT en AI programmeurs, juristen en zelfs leerkrachten kunnen vervangen. ChatGPT slaagde zelfs voor verschillende Amerikaanse ingangsexamens voor de universiteiten. Anderzijds slaat ChatGPT de bal vaak hilarisch mis. Zo zegt ChatGPT dat ex-basketballer Shaquille O’Neal (2m16) groter is dan Yao Ming (2m29), terwijl het systeem de lengte van beide sporters kent. Is ChatGPT echt een bedreiging voor banen?
Artikel door Tony Gong (Socialist Alternative, ISA in de VS)
Wat is ChatGPT?
ChatGPT is een chatbot gemaakt door de startup OpenAI. GPT staat voor “Generative Pre-trained Transformer”, een soort autocomplete (automatisch aanvullen) die getraind is op grote hoeveelheden tekst. Wat ChatGPT bijzonder maakt, is dat hij is getraind op 300 miljard woorden op het internet, en menselijke vragen goed genoeg begrijpt om te reageren met relevante antwoorden. Maar hoewel de eerste gesprekken met ChatGPT indrukwekkend kunnen zijn, wordt al snel duidelijk dat het steeds weer dezelfde antwoorden genereert, zonder de capaciteit voor nieuw denken. Zelfs het vermogen van ChatGPT om zichzelf te corrigeren is een illusie. Wanneer een mens ChatGPT vertelt dat hij het mis heeft, doet hij het equivalent van een stap teruggaan om een andere automatische aanvulling te kiezen.
De virale faam van ChatGPT is veel groter geworden dan de mogelijkheden ervan rechtvaardigen. Dit is deels het gevolg van een krankzinnige bedrijfshype. Een journalist van de New York Times beweerde dat de chatbot van Microsoft een grens van bewustzijn overschreed toen hij hem vroeg zijn vrouw te verlaten. Verschillende kranten hebben gezegd dat GPT’s 80% van de jobs kunnen aantasten, waarbij ze zich beriepen op een door OpenAI gefinancierde studie die geen economische modellen maakte, maar in plaats daarvan ChatGPT zelf en menselijke niet-experts vroeg te raden welke jobs GPT’s zullen vervangen! De hype werkt: OpenAI heeft 13 miljard dollar aan financiering van Microsoft binnengehaald op een moment dat Microsoft zelf 10.000 techneuten heeft ontslagen, waaronder het hele ethische team dat toezicht houdt op AI-onderzoek.
Hoewel het onwaarschijnlijk is dat ChatGPT de intentie van de bazen om menselijke arbeid te vervangen door AI volledig zal bevredigen, is die intentie alleen al een zeer reëel gevaar. De bazen haasten zich naar onrijpe technologieën terwijl werknemers en gewone mensen de prijs betalen voor de misrekeningen. Zo vervangen bedrijven kassiers door vaak onbetrouwbare zelfkassa’s. Er waren mislukte pogingen om chauffeurs te vervangen door zelfrijdende auto’s, pogingen die dodelijke gevolgen hadden. Nu is er het voorstel om kantoorpersoneel te vervangen door AI. Goldman Sachs schat dat 46% van de administratieve taken en 44% van de juridische taken kunnen worden geautomatiseerd, en dat 7% van alle Amerikaanse werknemers de helft of meer van hun taken door AI zal zien overnemen. Maar zijn die schattingen echt accuraat? De bazen doen alsof AI alles kan als het hen uitkomt om werkenden af te dreigen met het gevaar dat hun jobs zullen verdwijnen. Werkenden zullen de dreigementen niet zomaar aannemen. Wel is het belangrijk om te weten hoe AI werkt en wat de beperkingen ervan zijn om te weten hoe het de werkgelegenheid zal beïnvloeden.
Zal de huidige AI-doorbraak mensen vervangen?
ChatGPT is gebouwd op kunstmatige neurale netwerken, dezelfde technologie achter de doorbraken van AI bij het detecteren van objecten in beelden of het genereren van kunstwerken. Een kunstmatig neuraal netwerk is een ruwe digitale benadering van biologische neurale activiteit. Neuronen worden gemodelleerd als eenvoudige rekenmachines, en de verbindingen tussen neuronen worden gemodelleerd als wiskundige gewichten. Cruciaal is dat de capaciteiten van een neuraal netwerk niet voorgeprogrammeerd zijn, maar worden ‘aangeleerd’ via herhaalde ‘trainingen’, een proces van trial-and-error waarbij de gewichten van het model zichzelf aanpassen om de output van de training te reproduceren. Met andere woorden, neurale netwerken wordt niet verteld wat ze moeten doen, maar ‘leren’ wat ze moeten doen op basis van feedback. Na training gebruikt het model zijn gewichten om uit nieuwe inputs wiskundig nieuwe outputs te extrapoleren, die wij mensen interpreteren als complex gedrag.
Het vermogen van neurale netwerken om te ‘leren’ is superieur aan de vorige generatie AI, die zich liet leiden door een erg beperkte logica. Maar de neurale netwerken zijn verre van gevoelig. Het zijn geen digitale reproducties van biologische hersenen, slechts ruwe benaderingen. Neurale netwerken detecteren statistische patronen en extrapoleren die. Ze hebben geen wortels in de materiële wereld en kunnen niet leren wat waar of echt is, maar alleen wat populair of waarschijnlijk is op basis van een groot aantal gegevens.
Neemt ChatGPT banen over?
ChatGPT zal banen overnemen, maar niet noodzakelijk die in het onderwijs, codering of media, zoals de gevestigde media graag beweren. Jobs op deze gebieden vereisen sociale context en gevoel, die de mogelijkheden van statistische modellen zoals neurale netwerken te boven gaan. ChatGPT zal waarschijnlijk een ‘helper’ worden, die bijvoorbeeld een eerste ontwerp genereert voor mensen om te bekijken, vragen beantwoordt als een geavanceerde zoekmachine, of gesprekken voert met een lage inzet waarbij het bedrijf onnauwkeurigheid tolereert. ChatGPT kan alleen hulpwerk doen omdat het geen onderscheid kan maken tussen wat waarschijnlijk en wat waar is, en menselijke input nodig heeft om het te corrigeren. Deze onnauwkeurigheid kan echter minder een probleem worden naarmate OpenAI gespecialiseerde versies van ChatGPT ontwikkelt voor verschillende bedrijfstakken. Deze varianten zullen waarschijnlijk toegespitst zijn op routinematig maar gespecialiseerd schrijfwerk, zoals klantenservice, back-office schrijfwerk en algemeen juridisch werk. Dat soort werk loopt het grootste risico op automatisering.
Maar zelfs als een werkende niet wordt vervangen maar slechts geholpen door AI, bespaart de baas nog steeds op arbeid. De baas kan nu meer werk aan de werknemer toewijzen, de job uitbesteden en de werknemer minder betalen, of sommige werknemers aan AI koppelen en de rest als overbodig ontslaan. AI kan zelfs gevolgen hebben voor werknemers zonder hun taken te vervangen: bedrijven als Amazon gebruiken computervisie-AI om werknemers op camera te volgen om fouten in hun werk vast te stellen. Deze technologie kan worden gebruikt om de veiligheid te verbeteren, maar wordt vooral gebruikt om de productiviteit te verhogen en werknemers die pauzes nemen te straffen.
AI creëert ook een nieuwe categorie flexwerk. De huidige AI-revolutie komt niet van beter ontworpen algoritmen, maar van een enorme groei van gegevens in de afgelopen tien jaar die worden gebruikt om neurale netwerken te trainen. Hoewel ChatGPT werd getraind op voornamelijk gratis en zelfs gepirateerde gegevens, moeten andere AI-bedrijven in de toekomst misschien werknemers inhuren om gegevens te genereren. Bovendien zijn in het trainingsproces “spookwerkers” opgenomen, die voor een erg laag loon per taak ondergeschikte taken uitvoeren, zoals het classificeren van afbeeldingen. Werknemers in Kenia hebben ChatGPT ontdaan van aanstootgevende inhoud voor minder dan 2 dollar per uur. Gegevens zijn de grondstof voor AI, en AI-gerelateerd spookwerk zal alleen maar toenemen naarmate AI steeds grotere datasets verbruikt en een stagnerende economie druk zet om flexwerk aan te nemen.
Om bedrijven ertoe aan te zetten AI toe te passen, moet het in het algemeen arbeidsbesparend zijn, wat betekent dat zelfs als de extra flexwerkers worden meegerekend, er in het algemeen minder mensen nodig zijn om dezelfde hoeveelheid werk te produceren. De werkloosheidseffecten van arbeidsbesparende AI kunnen tijdelijk worden gemaskeerd door economische hausse. Bedrijven die meer orders moeten uitvoeren, houden werknemers en koppelen ze aan AI om productiever te zijn. Een sterke arbeidersbeweging, met een ruggengraat van militante vakbondsleden, kan vechten tegen het schrappen van jobs. Maar tijdens economische recessies produceren bedrijven te veel om te verkopen en zullen de bazen de door AI uitgespaarde arbeid gebruiken om massa’s werknemers te ontslaan. Dit is wat er gebeurde met robotica. Toen de bedrijven robotica introduceerden in de tweede helft van de 20e eeuw, temperden sterke vakbonden en economische hausse het aantal jobs dat verloren ging. Massaontslagen kwamen toen recessies de omvang van de kapitalistische overproductie blootlegden, het meest recent in de recessies van 2001 en 2008, die niet door robotica werden gestart.
Robotica is een goede les voor arbeiders over het verloop van automatisering onder het kapitalisme. Maar het is ook een technologie die meer dan een halve eeuw gerijpt is. ChatGPT is een onvolwassen technologie met diepe technologische beperkingen, en de onoprechte dreigementen van de werkgevers om kantoorpersoneel te vervangen door AI zoals ze fabrieksarbeiders hebben vervangen door robots weerspiegelt meer hun bedoelingen dan hun huidige vermogen om dat te doen. Het is onduidelijk of ChatGPT de eerste stap zal zijn naar een AI-productiviteitsrevolutie, of dat het zich zal voegen bij de reeks mislukte technologieën van automatische dronebezorgingen en zelfrijdende auto’s.
Wat is de toekomst van AI?
Het is duidelijk dat AI-onderzoek een rol speelt in de wedloop van de ‘Nieuwe Koude Oorlog’ tussen de VS en China. De kapitalistische heersende klasse van beide landen gebruikt AI als een teken van wetenschappelijk prestige, als een manier om economisch te concurreren en om hun leger te bewapenen. Het bouwen van AI vereist enorme hoeveelheden rekenkracht, en is een belangrijk aspect van de strijd om de suprematie van de microchip.
Momenteel hebben de VS de overhand vanwege hun historische voorsprong en omdat er minder beperkingen zijn op het gebied van meningsuiting dan in China. Iets als ChatGPT zou moeilijk te trainen zijn geweest op het gecensureerde en bijgevolg veel kleinere Chinese internet, dat door de CCP-dictatuur wordt gecontroleerd.
Aan de andere kant heeft de economische stagnatie in de VS een speculatieve technologiezeepbel doen ontstaan die de prestaties van AI overschat en het AI-onderzoek dreigt te schaden als de zeepbel implodeert. De opwinding rond ChatGPT komt net op het moment dat een andere gehypete AI-trend, zelfrijdende auto’s, in diskrediet raakt. Beide gebruiken neurale netwerken en kampen waarschijnlijk met dezelfde beperkingen. Autorijden vereist, net als de meeste menselijke arbeid, een zekere mate van gevoel die zelfs na 100 miljard dollar investeringen in zelfrijdende technologie niet kan worden gereproduceerd.
AI-onderzoek betaalt ook een prijs voor het gebruik van machinaal leren: AI-modellen zijn “zwarte dozen” geworden, waarvan de complexe interne werking steeds moeilijker te analyseren en aan te passen is voor hun menselijke ontwerpers en ingenieurs. Het besluitvormingsalgoritme van AI-modellen, dat rechtstreeks uit gegevens wordt gecreëerd in plaats van door mensen te worden ontworpen, is zo vreemd dat onderzoekers niet begrijpen hoe ze werken! AI-onderzoek gaat niet gestaag in de richting van gevoel. In feite zijn deze black box-modellen zo moeilijk te repareren of te verbeteren dat veel deskundigen het een duistere kunst noemen.
Socialisme en AI
Ondanks de hindernissen voor AI-onderzoek zal de heersende klasse erin blijven investeren. Zowel de Amerikaanse als de Chinese kapitalisten hopen dat AI een antwoord kan vormen op de vermindering van het aantal arbeidskrachten als gevolg van de Covid-doden, de ontslaggolf na de pandemie en de dalende geboortecijfers. De kapitalistische klassen van beide landen hopen ook dat AI het productiviteitsverlies als gevolg van de ontkoppeling van een geïntegreerde wereldeconomie kan verzachten door werknemers efficiënter te maken.
De bedreiging van AI voor de bestaansmiddelen leidt tot een groeiende anti-AI stemming van verzet tegen automatisering. Het conflict is echter niet tussen AI en mensen, maar tussen arbeiders en de bazen die AI gebruiken om arbeiders harder uit te buiten, hun jobs te schrappen of hen te ontslaan om meer winst te maken.
Socialisten steunen arbeiders die zich organiseren tegen besparingen en voor hogere lonen. Kantoorjobs die onevenredig zwaar zullen worden getroffen door AI, zijn bijzonder kwetsbaar voor automatisering vanwege de beperkte vakbondsaanwezigheid. Werkenden hebben de beste kans om terug te vechten als ze zich organiseren in vakbonden. Socialisten bieden ook een marxistisch begrip van AI dat technologische argumenten ter beschikking van arbeiders kan stellen. Wanneer de baas werknemers bedreigt met automatisering, moeten arbeiders de grenzen van AI begrijpen om te weten hoe ze dit tegen hun werkgever kunnen gebruiken.
Het kapitalisme perverteert AI van een productieve technologie die echte vooruitgang kan brengen, tot een instrument om werknemers te disciplineren en meer uit te buiten. De werkgevers plukken de vruchten van de toegenomen productiviteit, terwijl werknemers worden ontslagen of tot flexwerk worden gedwongen om de AI te voeden. In een socialistische samenleving, waar werknemers gegarandeerd in hun levensonderhoud kunnen voorzien, kan AI worden gebruikt om werknemers vrij te maken om hun passies na te jagen of van een vervroegd pensioen te genieten. Schrijvers en kunstenaars zouden AI kunnen gebruiken om gestileerde werken voor hun achterban te genereren en zichzelf vrij te maken om te experimenteren met nieuwe stijlen.
Om van AI en technologische vooruitgang een ondubbelzinnig goed voor de hele gemeenschap te maken, hebben we een socialistische transformatie van de samenleving nodig.
