Vandaag en gisteren waren de voetbalschijnwerpers op Mexico gericht. Wij grijpen de gelegenheid aan om vooruit te blikken op de parlementsverkiezingen van 1 juli in Mexico. Daarbij stevenen de gevestigde partijen af op een pak slaag. De vele protestbewegingen de afgelopen maanden waren een uitdrukking van een explosieve situatie in het land. De linkerzijde kan het halen, maar moet dan wel durven scoren in plaats van meteen alles op verdedigen te zetten.
Artikel op basis van materiaal van Izquierda Revolucionaria, het CWI in Mexico
2018 zal een jaar van verandering voor Mexico worden. De verkiezingen van 1 juli vinden plaats in een context van economische stagnatie, toenemende armoede, ongelijkheid en geweld. Er is een groeiend ongenoegen en een afkeer tegen de gevestigde partijen van het establishment (PRI en PAN). Zeker onder jongeren is dit het geval. Voor het eerst is er een kans op een linkse regering.
Dit alles gebeurt tegen de achtergrond van een instabiele wereldeconomie, de terugkeer van economisch nationalisme en autoritaire stromingen, sociale en politieke polarisatie en een ondermijning van de legitimiteit van alle instanties van de burgerlijke democratie.
Economische stagnatie
De Mexicaanse economie groeide het afgelopen decennium met 2,0 tot 2,5% per jaar. Voor 2018 wordt door het IMF slechts een groei van 1,9% voorspeld. De ‘structurele hervormingen’ leiden niet tot meer investeringen, groei en banen, maar tot stagnatie. De werkende klasse en de meest verarmde lagen van de samenleving zagen de prijzen van brandstof en andere basisgoederen toenemen terwijl de lonen stagneerden of zelfs afnamen.
De politieke situatie is er een van polarisatie, instabiliteit en volatiliteit. De werkende klasse wordt geconfronteerd met aanhoudende aanvallen door de regering van Peña Nieto van de PRI. Er waren privatiseringen van belangrijke sectoren zoals olie en elektriciteit. Er werd ook bespaard op zorg en onderwijs. Dit heeft geleid tot mobilisaties, protestacties en revoltes tegen de stijgende gasprijzen (de “gasolinazo”), tegen drugshandel met de organisatie van zelfverdedigingsgroepen in verschillende steden, voor de rechten van de inheemse bevolking, rond waterrechten, …
Er zijn ook de stakingen in het noorden van het land en de heldhaftige strijd van de leraars in het basisonderwijs (CNTE). Er is belangrijke syndicale strijd met werkenden die opkomen voor hogere lonen en er worden nieuwe vakbonden opgezet die onafhankelijk zijn van de door de staat gecontroleerde federatie CTM.
Het systematisch geweld tegen vrouwen is een ware epidemie die wijst op de vreselijke aftakeling van het Mexicaanse kapitalisme. Elke dag worden gemiddeld zeven vrouwen vermoord en dit aantal blijft toenemen. De groeiende mobilisatie van de vrouwenbeweging is een uitdrukking van de radicalisering, zeker onder jongeren.
Een van de meest opmerkelijke strijdbewegingen de afgelopen periode was die in Mexicali, waar de bewoners gemobiliseerd waren in wat bekend werd als de “wateroorlog.” Het ging om een strijd tegen de Amerikaanse brouwer Constellation Brands. De strijd heeft de komst van een nieuwe brouwerij kunnen stoppen.
De meeste mobilisaties kwamen spontaan tot stand met een grote graad van zelforganisatie waarbij de traditionele organisaties van de werkende klasse en de linkerzijde voorbijgestoken werden. Grote onafhankelijke vakbonden zoals de Nationale Bond van Werkenden (UNT) en politieke bewegingen zoals MORENA (Beweging van nationale heropbouw), brachten geen ernstige oproepen tot strijd naar voor. Het maakte dat de protestbewegingen van onderuit een erg explosief karakter hadden.
Ondanks de repressie en nederlagen van bewegingen tegenover de regering van Peña Nieto, slaagde de PRI-regering er niet in om het Mexicaanse kapitalisme te stabiliseren. De werkenden en landbouwers zijn niet verlamd en nu stevent de heersende klasse af op een ernstige electorale nederlaag.
MORENA en de verkiezingen
Andres Manuel Lopez Obrador (bekend als AMLO in Mexico) en de partij MORENA doen het heel goed in de peilingen. De massa’s zien AMLO en MORENA als politieke krachten van de linkerzijde die de huidige vreselijke situatie kunnen keren. Miljoenen werkenden, arme landbouwers en jongeren zien de mogelijkheid van een nederlaag voor de PRI-regering. Izquierda Revolucionaria steunt de strijd om de rechterzijde en het establishment in deze verkiezingen een nederlaag toe te brengen.
Maar MORENA wordt gekenmerkt door interne conflicten en tegenstellingen. Enerzijds is er een reformistische en bureaucratische leiding die meer en meer uitkijkt naar de heersende klasse en niet bereid is om te breken met de logica van het kapitalisme. Anderzijds is er een geradicaliseerde sociale en electorale basis van MORENA die de verkiezingsfraude van 2006 en 2012 niet vergeten zijn en de partij willen omvormen tot een instrument van hun strijd tegen de heersende elite. Ondanks de strijdbewegingen die overal in het land plaatsvonden, riep AMLO niet op tot massale acties in solidariteit met deze bewegingen of tot de eenmaking van het protest. Bovendien deed AMLO toegevingen en sprak hij verzoenende taal waarmee hij de heersende klasse wilde geruststellen.
De leiding van MORENA heeft de sociale strijd steeds meer verlaten om alles op de verkiezingen te zetten. Het logische gevolg hiervan is dat MORENA carrièristen aantrekt die de zinkende schepen van PRI, PRD en PAN verlaten. Daar komt nog een alliantie bovenop met de PES, een openlijk rechtse partij die zich verzet tegen het recht op abortus en tegen gelijke toegang tot het huwelijk.
Dit alles leidt tot scepticisme, verwarring en kritiek onder de meer politiek actieve jongeren, werkenden en inheemse mensen die zich verzetten tegen de koers van de leiding van MORENA.
Bouwen aan een massabeweging
Izquierda Revolucionaria steunt de beweging om het kapitalistische establishment te verslaan. Maar het is ook nodig om te waarschuwen tegen de toenadering van AMLO tot het establishment. Op die basis zullen de verwachtingen van de bevolking immers niet ingelost worden. De historische ervaringen in Latijns-Amerika (Bolivia, Venezuela, Ecuador, Argentinië, …) maar ook in Europa (Griekenland) tonen dat een kapitalisme “met een menselijk gezicht” geen antwoorden biedt op de problemen van de werkende klasse en geen einde maakt aan de logica van uitbuiting en armoede. AMLO kondigde al aan dat hij geen radicale stappen zal zetten zoals de nationalisatie van de grote bedrijven of het stoppen van privatiseringen en besparingen. Als hij verkozen is, zal AMLO onvermijdelijk in conflict komen met de verwachtingen van zijn sociale basis en zijn kiezers.
Izquierda Revolucionaria stelt dat het niet volstaat om gewoon te stemmen in de hoop dat de verkozenen wetten zullen goedkeuren die het leven van de meerderheid van de bevolking verbeteren. Om de crisis van het Mexicaanse kapitalisme aan te pakken, is er nood aan een socialistisch programma waarbij we ons baseren op de macht van de werkenden en de jongeren als enige kracht die sociale verandering kan doorvoeren.
De verkiezingscampagne toont dat de burgerij niet alleen geen toegevingen wil doen, maar tegelijk ook een lastercampagne is gestart tegen AMLO. Er worden ook voorbereidingen getroffen voor grootschalige fraude en zelfs repressie. Het establishment speelt met vuur. Pogingen om de verkiezingsfraude waarmee de overwinning van AMLO in 2006 werd gestolen, kunnen leiden tot een oncontroleerbare explosieve situatie.
Werkenden, jongeren, inheemse mensen, arme landbouwers en al wie echte verandering wil, moeten zich organiseren en eisen dat AMLO een socialistisch programma doorvoert als enige manier om de oligarchen te verslaan en de samenleving te veranderen. Dit programma moet de nationalisatie van de banken, grote bedrijven en strategische sectoren van de economie omvatten, naast de onteigening van grootgrondbezitters en de grote agro-business, de verdediging van de rechten van de inheemse bevolking, intrekking van alle tegenhervormingen en het stoppen van het staatsgeweld.
