In Chili heeft het kapitalisme een grote overwinning geboekt op de linkse president. De nieuwe grondwet van het land is weggestemd bij het constitutionele referendum. Bijna geheel politiek links had opgeroepen om voor de nieuwe grondwet te stemmen, maar de kapitalistenklasse beweerde dat die te ”links” zou zijn. In de grondwet waren tal van sociale rechten vastgelegd, zoals het recht op huisvesting, gratis onderwijs, toegankelijke zorg en het recht op abortus. Ook zouden inheemse volkeren een grote mate van onafhankelijkheid krijgen.
Artikel door Jorein Versteege
Maar de nieuwe grondwet was niet socialistisch, er werd niet gesproken over een economie onder controle van de arbeidersklasse. In essentie was deze nieuwe grondwet geen echte breuk met de oude grondwet die alle regeringen na de val van de dictator Pinochet bleven hanteren. Politiek rechts en hun lakeien in de media hebben goed werk gedaan. Ze wisten een groot deel van de arbeidersklasse bang te maken met een grondwet die ”onbetaalbaar” zou zijn. Daarnaast lukte het rechts om angst voor een nieuwe ”progressieve” Republiek Chili te verspreiden. Alsof de staat dan alles zou gaan bepalen (klassieke antisocialistische bangmakerij)!
Met een opkomst van 85% stemde ongeveer 61% van de kiezers tegen de voorgestelde grondwet. Voor politiek rechts komt dit erg goed uit nadat ze de verkiezingen verloren aan de linkse president. Politiek links had dit kunnen winnen met een echte socialistische grondwet. Maar hoewel progressief, was deze grondwet niet een document voor de heerschappij van de arbeidersklasse. Daarnaast had de kapitalistenklasse een machtig wapen, de commerciële media.
Chileens kapitalisten moesten het grotendeels zelf doen, omdat hun lakeien in de politiek verzwakt waren na de nederlaag tegen de huidige president. Rechts was politiek gezien niet sterk en dus nam de kapitalistenklasse via hun media het heft in eigen handen. Televisie en kranten riepen de Chilenen op om tegen de grondwet te stemmen en dat lukte. Het kapitalisme is tevreden met deze uitslag. Nu kan de bezittende klasse gaan pleiten voor een grondwet die meer lijkt op de huidige Pinochet grondwet.
Want dat is de essentie. Chili heeft een grondwet die erg neoliberaal is, opgesteld onder de eerste neoliberale dictator van de wereld. Daarom riep de huidige president ook op om een nieuwe grondwet te schrijven. Deze grondwet is nu echter verworpen, wat alleen maar kan betekenen dat de volgende veel minder progressief zal zijn. Het is best mogelijk dat de regering nu zal toegeven aan de eisen van het kapitaal. Wij revolutionair socialisten waren hier al bang voor, omdat de Chileense regering niet revolutionair ingesteld is!
Toen Gabriel Boric in maart 2022 aan de macht kwam, was hij de jongste Chileens leider ooit. Zijn programma is sociaaldemocratisch te noemen met links populistische opvattingen. Echter een radicale breuk met het kapitalisme stelt hij niet voor. Net als andere linkse leiders in Latijn Amerika is Boric geen revolutionair maar een reformistische leider. Hij beweert tegen het neoliberalisme te zijn, maar blijft zitten in illusies over het kapitalisme. Boric is hierin niet anders dan Hugo Chavez en Evo Morales. Hun systeemkritiek bleef beperkt tot sociaaldemocratische opvattingen met veel populisme.
De Chileens kapitalistenklasse wist met angst en vrees te winnen. We zien hierin ook het falen van Boric, die geen sterke arbeiderspartij achter zich had. Chili heeft geen massapartij voor de werkende klasse, politiek links is hulpeloos verdeeld in meer dan tien partijen, waarvan geen enkele echt een revolutionair programma heeft. Sociaaldemocratie, sociaalliberalisme en links populisme heersen bij Chileens politiek links, niet de strijd voor een socialistisch Chili onder controle van de arbeidersklasse.
Dit verklaart ook waarom de voorstanders van de nieuwe grondwet geen basis hadden onder de arbeidersklasse. Als er een partij was geweest met sterke wortels in de arbeidersklasse, dan had politiek links een betere kans gehad bij het nu verloren constitutionele referendum. Het internationale kapitalisme zal deze overwinning vieren. Men zal het verkopen alsof ”het verstand wint” en dat ”Chili niets wil weten van linkse opvattingen”. Echter wat de lakeien van het kapitalisme natuurlijk niet zeggen is dat de media in Chili voornamelijk privé bezit is en dus onder controle van de bezittende klasse staat.
Daarom moet je de kapitalistenklasse nooit onderschatten. Ook in een burgerlijke democratie heeft de klasse met bezit enorm veel invloed. Via de commerciële media kunnen ze arbeiders voorliegen en met emoties, werkenden tot dingen aanzetten die juist hun klasse verzwakt. Kijk maar naar de VS waar miljoenen arbeiders stemmen op de extreemrechtse plutocraten van de Republikeinse Partij. Chili moet nu een nieuwe grondwet gaan schrijven en de kans is groot dat die geschreven wordt met meer oog voor de wensen van het kapitalisme.
Daarom moet de arbeidsbeweging pleiten voor een nieuwe partij van de arbeidersklasse op een socialistisch programma. Politiek links in Chili is hulpeloos verdeeld en niet revolutionair ingesteld. De alliantie van linkse partijen rond Gabriel Boric heeft maar 37 van de 156 zetels. Zijn regering steunt ook op een sociaaldemocratische alliantie rond de ”Socialistische” Partij van Chili, die al eens aan de macht was en nooit brak met het kapitalisme. In totaal heeft gevestigd links niet eens de meerderheid in het Chileense parlement. Politiek rechts heeft met 68 zetels zelfs één zetel meer dan politiek links.
Chileense socialisten zullen moeten knokken voor een alternatief op het kapitalisme. Geen compromissen met de heersende klasse en geen vertrouwen in een overheid die nog steeds draait op kapitalistische principes. Gabriel Boric heeft een nederlaag geleden en het kapitalisme zal nu van hem eisen dat hij een typische burgerlijke president wordt. Voor socialisten moet deze nederlaag een les zijn. Onderschat niet de kracht van de kapitalistenklasse, in het land waar het neoliberalisme geboren is!
