Boeren zijn kleine ondernemers. In tegenstelling tot de grote ondernemers beschikken zij over weinig macht in de maatschappij. De arbeiders kunnen door organisatie proberen om hun arbeid duurder te verkopen. Boeren moeten het in het kapitalistische systeem afleggen tegen de grote voedselbedrijven die de agrobusiness domineren, de banken voor wie ze van geld afhankelijk zijn (de letters BO in de afkorting Rabobank zijn nog van de Boerenleenbank) en de overheid die boeren overstelpt met bureaucratische verplichtingen.
door Pieter Brans, Amsterdam
Stikstof uit mest en kunstmest is in Nederland een gigantisch probleem. De helft van de stikstof komt uit de landbouw. En de totale uitstoot, gecombineerd met die van verkeer, industrie en wat er uit het buitenland aan stikstof neerslaat, is veel meer dan de natuur aankan. Zeldzame soorten verdwijnen, algemeen voorkomende planten als gras en brandnetels groeien als kool. De weinige natuur die in Nederland aanwezig is in natuurparken, lijdt er onder.
Nederland is de grootste landbouwexporteur van de wereld na de VS. Dat alleen al is natuurlijk een krankzinnig gegeven. De Nederlanse landbouwexport wordt driekwart in Nederland geproduceerd (de rest is eerder geïmporteerd) en dat betekent gigantisch veel sierteelt (bloemen en planten), zuivel en eieren en vlees. Het meeste gaat naar Duitsland.
De Nederlandse landbouw is vooral een melkkoe voor grote landbouw-en voedselbedrijven, de boeren verdienen er niet veel aan. In hun bedrijf is vaak niets van de boeren zelf: het land en de boerderij zijn van de bank, de machines ook en het product van de boer is van te voren al gekocht door grote bedrijven en wel voor de prijs die zij er voor willen geven.
Het is geen wonder dat boeren in opstand komen als de lasten van het verminderen van de stikstofuitstoot ook nog eens bij hen worden neergelegd. Het is noodzakelijk om tot grote veranderingen in de landbouw te komen, maar dan wel door de echte problemen aan te pakken: de wurggreep waar agrobusiness en banken het boerenbedrijf in houden. Nationalisatie van de agrobusiness en distributiekanalen zou de boeren een eerlijke prijs voor hun producten kunnen garanderen. Nationalisatie van de banken zou het mogelijk maken om de boeren goedkoop krediet ter beschikking te stellen (en kwijtsschelding van schulden als dat nodig is), zodat het voor hen daadwerkelijk mogelijk is over te gaan op kleinschaligere, duurzame en diervriendelijke landbouw.
