Prinsjesdag in Nederland was altijd tot in de puntjes voorbereid. De begroting was uiterlijk augustus rondgebreid, de Troonrede in juli klaar en de financiële plannen van de ministeries tot in de puntjes doorgerekend. Ook de sector entertainment, met de militairen, politie, paarden en koetsen was klaar voor de show. Wat een contrast met 2022! Tot op het allerlaatste moment werd er gesleuteld aan iets wat het nieuwe kabinet Rutte toch moeilijk vergeten kon zijn: compensatie voor de gestegen energieprijzen. Internationaal en in Nederland staat de bourgeoisie, de heersende klasse, voor zoveel problemen dat zij de greep op de ontwikkelingen kwijt zijn.
Artikel door Pieter Brans, Amsterdam
Nederland is laat met de energie maatregelen. Frankrijk en Duitsland hebben de energieprijzen al gelimiteerd, Rutte wilde tot voor kort niet. Alles overlaten aan de markt bleek echter op het laatste moment geen optie; miljoenen mensen dreigden deze winter in de armoede te worden gestort.
Het lijkt erop dat hiervoor nu een oplossing is gevonden voor de eerste 1200 m3 gas en 2400 Kw elektriciteit. Veel mensen zullen terecht een zucht van verlichting slaken, maar tegelijkertijd beseffen we dat het hier gaat om een noodverband. Noodzakelijk, want de nood was hoog. In de media waren er reportages over mensen die hun hele inkomen kwijt zijn aan vaste lasten. In ieder geval wordt de prijs voor 2023 gegarandeerd. Wat er daarna gebeurt? Wie het weet, mag het zeggen. Als de compensatie voor de energieprijzen weer vervalt, is verhoging van het inkomen de enige uitweg, zoveel is zeker. Een kleine bijdrage daaraan is de stijging van het minimumloon en de AOW, maar veel meer is nodig.
Iedereen beseft dat de vele andere problemen, de klimaatcrisis (en vooral de stikstofcrisis), de recessie, de oorlog in Oekraïne (met verhoogde defensie-uitgaven), de crisis in de gezondheidszorg en het onderwijs en de asielcrisis, Groningen en de toeslagenaffaire geen centimeter dichter bij een oplossing zijn gebracht. Deze premier en de partijen in deze coalitie zijn bovendien verantwoordelijk voor het ontstaan van veel van deze crises.
De prijs voor gas is niet de enige die stijgt. De prijzen voor elektriciteit, boodschappen, benzine of diesel, een biertje op een terras blijven gewoon doorstijgen. Daar is niet of nauwelijks compensatie voor in zicht. Ook de gewone media spreken van een krachteloos kabinet. Veel valt er niet van te verwachten en het vertrouwen is dan ook laag.
In de Nederlandse politiek komt de oppositie op dit moment van rechts. Daar vallen nog minder oplossingen van te verwachten dan van het kabinet. Wat rechts betreft is de klimaatcrisis een berg onzin, asielzoekers moeten thuisblijven, is wat Poetin doet in de Oekraïne op zijn minst best begrijpelijk (FvD). Bij rechtse omroepen zijn complottheorieën, nepnieuws en racisme onder het motto van “een ander geluid” nu heel normaal.
Onder deze omstandigheden is verzet van de arbeidersklasse van het hoogste belang. Het is een grote stap vooruit dat de werkers bij de NS een serie stakingen hebben gevoerd voor loonsverhoging en compensatie van de prijzen. Zij hebben aangetoond dat alleen actie loont. Het heeft de leiding van de FNV ertoe gebracht om bij alle CAO’s de komende tijd Automatische Prijs Compensatie (ACP) te eisen. Er komen ook landelijke acties voor de ACP; de situatie is ernaar. Dit is zeker een tijd om je bij een vakbond aan te sluiten.
De eis is om de lonen aan het begin van elk kalenderjaar te verhogen met de inflatie van het vorige. Dat komt voor 2023 uit op 12%. Deze strijdbare opstelling zal de vakbeweging zeker de wind in de zeilen geven; het succes van de acties zal vooral afhankelijk zijn van een brede mobilisatie. Het aantal werkenden dat valt onder een CAO is zeer hoog: nog altijd 80%. Vooral de grotere ondernemingen hebben jaren van enorme winsten achter de rug ten koste van de arbeiders. Het aandeel van de lonen in de omzet is al tientallen jaren dalende. Alleen al daarom is het tijd voor een stevige correctie.
Socialistisch Alternatief is ook van mening dat kleine ondernemers die aantoonbaar in het nauw komen door de combinatie van stijgende huren, hogere lonen, hoge grondstofprijzen en hoge prijzen voor energie geholpen moeten worden om deze periode door te komen.
Uiteindelijk zullen we de prijzen voor energie alleen dragelijk kunnen maken door de nationalisatie van de gehele energiesector. De automatische prijscompensatie is een belangrijke stap voor de arbeidersbeweging, maar ook die maakt niet aan alle problemen van het kapitalisme een einde. Daarvoor is de nationalisatie van alle grote ondernemingen, onder democratisch beheer van de arbeidersklasse noodzakelijk.
Hieronder onze eisen voor een noodprogramma voor het herstel van onze koopkracht:
- Herstel van de volledige prijscompensatie met controle van de werkende klasse op de berekening en samenstelling. Bij elke overschrijding van de prijzen moeten alle lonen onmiddellijk stijgen.
- Verhoog alle lonen direct met 2 euro per uur!
- Verhoog het minimumloon tot 15 euro per uur of 2470 euro bruto per maand.
- Een plan van massale publieke investeringen in het uitbreiden en gratis maken van openbare diensten als openbaar vervoer, kinderopvang, onderwijs, gezondheidszorg.
- Voor onze portemonnee en voor een groene transitie: nationalisatie van de volledige energiesector!
- Bevries alle huurprijzen. Voor massale bouw van sociale huisvesting om de vastgoedmarkt niet aan de willekeur van huisjesmelkers en speculanten over te laten.
- Breng de financiële sector in publieke handen zodat de gemeenschap zicht heeft op alle geldstromen en de beschikbare middelen geïnvesteerd worden in wat maatschappelijk nodig is.
- De nationalisatie van de 200 grootste bedrijven onder democratische controle van de werknemers en de afnemers.
