Na de uitspraak van het Grondwettelijk Hof van afgelopen donderdag dat abortus in het geval van foetale afwijkingen ongrondwettelijk is, werd Polen overspoeld door protest en massabetogingen. De acties groeien elke dag nog aan.
Artikel door Paweł Nowak, Alternatywa Socjalistyczna (ISA in Polen)
Meteen na de bekendmaking van de uitspraak trok een spontane betoging naar het hoofdkwartier van de regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) in Warschau en vervolgens naar de privéwoning van Jarosaw Kaczyński, de partijleider van PiS. Sindsdien waren er elke dag betogingen en acties die in omvang groeiden. Zondag trokken duizenden betogers naar de kerken en botsten ze in veel steden op de politie. Maandag waren er in meer dan 50 steden blokkades van het verkeer.
Abortus zo goed als onmogelijk gemaakt
Op dit moment is abortus in Polen nog steeds legaal in het geval van verkrachting, incest of wanneer het leven of de gezondheid van de vrouw in gevaar is. In de praktijk wordt het recht op abortus in deze gevallen echter meestal geblokkeerd door het “geweten” van de arts. Er zijn regio’s in het land zonder ziekenhuizen die een abortus uitvoeren. Het andere geval waarin abortus legaal kan, bij beschadiging van de foetus, kwam vier jaar geleden voor het eerst onder vuur te liggen. Toen werd in het parlement een voorstel besproken om abortus in dit geval te verbieden. Het leidde tot een massale beweging met als hoogtepunt een “vrouwenstaking” waarbij heel wat studenten en scholieren betrokken waren. Uit angst dat de beweging uit de hand zou lopen, besloot de regering het wetsontwerp in de parlementaire koelkast te plaatsen.
Nu heeft PiS echter besloten het verbod opnieuw door te drukken door op cynische wijze gebruik te maken van het feit dat de pandemiebeperkingen openbare bijeenkomsten van meer dan vijf personen verbieden. De woede onder de bevolking is vooral groot omdat deze uitspraak van het door Kaczyński gecontroleerde Grondwettelijk Hof er net komt op een ogenblik dat de pandemie uit de hand loopt met meer dan 16.000 nieuwe besmettingen per dag in Polen. Als de regering dacht dat dit verbod op abortus zonder veel ophef kon doorgevoerd worden, werd de woede onder de bevolking onderschat. De uitbarsting van woede is vergelijkbaar met het laten vallen van een bom in een vulkaan die vier jaar lang relatief slapend was. Ondanks de officiële limiet van vijf personen bij publieke acties is het bereik van de beweging nu veel groter met protestacties die groter en kwader zijn dan vier jaar geleden, zeker in de kleinere steden.
Jongeren op straat
Net als vier jaar geleden zijn er veel jongeren actief in het protest, zowel studenten als scholieren. Nu is de woede tegen PiS, de katholieke kerk en de uiterst rechtse partij Konfederacja echter veel groter. Het is een veel grotere en spontane beweging in vergelijking met vier jaar geleden. Het zijn nog steeds dezelfde Facebook-groepen en pagina’s die oproepen tot actie, maar op het terrein gebeurt alles bijzonder spontaan. Het maakt dat er vaak geen organisatoren of sprekers zijn en dat er onduidelijkheid is over waar de betogingen naartoe trekken en hoe lang die duren.
Vier jaar geleden konden de liberalen rond het Burgerplatform en KOD (Comité voor de verdediging van de democratie) zich aan het hoofd van de beweging plaatsen en de meer radicale stemmen het zwijgen opleggen. Daarbij werden betogers die ‘vulgaire’ slogans op hun protestborden hadden uit de acties gehaald en werd er ook opgetreden tegen betogers die de eis van vrije toegang tot abortus eisten. Linkse organisaties mochten geen pamfletten uitdelen op heel wat van de betogingen .
De woede is nu bijzonder groot. De centrale slogan is ‘Wypierdalać’ (‘Bol het af’). Een andere meer subtiele slogan is ‘Ik wou dat ik mijn regering kon aborteren’. De betogers aanvaarden de uitspraak van het Grondwettelijk Hof niet zomaar. Ze willen die uitspraak terugdraaien en bovendien eisen ze het vertrek van de regering van Recht en Rechtvaardiging en van de corrupte kerkelijke hiërarchie die de staat domineert.
Er is opgeroepen tot een “vrouwenstaking” voor woensdag 28 oktober. Alternatywa Socjalistyczna en de socialistisch-feministische campagne Rosa Polska roepen de vakbonden op om zich duidelijk uit te spreken tegen het abortusverbod, de staking van woensdag actief te steunen en zich voor te bereiden op een eendaagse algemene staking over dit onderwerp. We roepen ook alle scholieren en studneten op om woensdag hun klassen te verlaten, hun verzet op straat te uiten en zich te organiseren. We dringen er bij de studenten en scholieren op aan om democratische strijdcomités op te richten in hun klassen, scholen en campussen.
We vechten niet alleen tegen de huidige aanval op de abortusrechten. We eisen het recht van vrouwen om zelf te kiezen in alle situaties: abortus op verzoek zonder dat er vragen gesteld worden, gratis en gemakkelijk toegang tot anticonceptie. De invloed van religieuze fundamentalisten op de staat, de gezondheidszorg en de scholen moet gestopt worden.
Wij eisen een enorme verhoging van de middelen voor de gezondheidszorg om de COVID-19-pandemie te bestrijden en de reproductieve rechten van vrouwen te verbeteren. Voor gratis kinderopvang. Een massale verhoging van de toelage voor ouders van gehandicapte kinderen en volwassenen. De scheiding van kerk en staat. Geen religieus onderwijs op de scholen – vervang dit door seksuele voorlichting door goed opgeleide gespecialiseerde opvoeders. Ten slotte moet de religieus-fundamentalistische rechtse regering weg: de PiS-regering en het systeem dat zij vertegenwoordigt moet op de schop. We moeten het daar niet bij laten. Om vrouwen echt een keuze te laten maken, moeten we de sociale omstandigheden die ons beperken aanpakken, en dat vereist socialistische verandering.
Protestactie in Brussel afgelopen vrijdag.
