10 jaar nadat Turkije het eerst ondertekende, trekt het zich terug uit de Istanbul-Conventie dat “Geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld wilt voorkomen en bestrijden”. De terugtrekking gebeurde met een presidentieel decreet dat in het staatsblad werd gepubliceerd om op 20 maart vanaf middernacht in werking te treden. Turkije was het eerste land om het verdrag te ondertekenen, dat zich ertoe verbindt geweld op vrouwen te voorkomen en daders te bestraffen.
Artikel door Ecehan Balta (Sosyalist Alternatif in Turkije). Overgenomen vanop campagnerosa.be
In 2020 werden in Turkije 330 vrouwen vermoord door mannen. De dood van nog eens 171 vrouwen wordt als “verdacht” beschouwd. Volgens officiële cijfers wordt maar liefst 40% van de vrouwen in Turkije minstens één keer in hun leven geconfronteerd met fysiek of seksueel geweld. Het laat echter geen twijfel dat de echte cijfers waarschijnlijk nog veel hoger liggen. De terugtrekking uit de Istanbul-Conventie zal veel ergere gevolgen hebben dan het in de eerste plaats niet ondertekenen. Het stuurt een signaal naar (potentieel) gewelddadige mannen dat de staat geweld tegen vrouwen toelaat.
De terugtrekking van Turkije uit een internationaal verdrag volgens presidentieel decreet gaat zelfs in tegen de Turkse grondwet, die door de regerende Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP) en president Erdogan is opgesteld. Volgens Artikel 90 van de Grondwet kan Turkije enkel een internationaal verdrag ondertekenen of er zich uit terugtrekken wanneer er een wet wordt gestemd in het parlement.
De terugtrekking is onderwerp van brede discussie sinds 20 maart, maar de vrouwenbeweging in Turkije heeft ook gereageerd met acties over het hele land. In minstens tien provincies zijn vrouwen op straat gekomen om te protesteren. Met slogans als “de Istanbul-Conventie is van ons” en “Trek jullie beslissing terug, voer de Conventie uit”, vinden bijna dagelijks betogingen en protestacties plaats in de grote steden.
Het lijkt er sterk op dat de beslissing om zich terug te trekken uit de conventie genomen werd om de extreemrechtse Islamistische kringen rond de AKP te sussen. Het is ook een toegeving aan de brede stroming van ultra-rechtse Islamisten binnen de AKP zelf, een “overwinning” die ze sinds 20 maart aan het vieren zijn. Dit toont eerder de zwakte dan de sterkte van het Erdogan-regime, dat steeds meer steun verliest door de aanhoudende economische crisis, de corona crisis en de toenemende corruptie. Het regime moet zijn reactionaire bondgenoten aan boord houden, en tegelijkertijd elke vorm van oppositie proberen te verdelen.
Een internationale conventie op zichzelf kan geen einde maken aan geweld op vrouwen, daar bestaat geen twijfel over. De ondertekening van de Istanbul-Conventie is een stap vooruit in vergelijking met de situatie van daarvoor, maar gaat op geen enkele manier ver genoeg.
Enkel de omverwerping van het kapitalistisch systeem zal een einde maken aan geweld op vrouwen. Het is de kapitalistische orde, die mensen in het algemeen, maar vooral vrouwen, als product ziet, als bezit dat in het gareel gehouden moet worden. Dat ligt aan de basis van geweld op vrouwen en meisjes.
Aangezien dit soort conventies worden opgemaakt door instellingen en bekrachtigd worden door overheden die deel uitmaken van dit kapitalistisch systeem kunnen ze in het beste geval slechts gedeeltelijke bescherming bieden voor vrouwen en meisjes, en regeringen afdwingen om deze maatregelen toe te passen, al zij het met tegenzin.
De Istanbul-Conventie werd sowieso al niet voldoende uitgevoerd. De voorbije jaren is de vrouwenbeweging meerdere keren op straat gekomen om op te roepen dat de conventie toegepast moet worden. Nu is de slogan veranderd naar “trek deze beslissing terug, pas de Istanbul-Conventie toe”. De terugtrekking uit het verdrag staat symbool voor een reeks aanvallen op belangrijke verworvenheden die afgedwongen zijn door de vrouwenbeweging.
Maar uiteindelijk zal Erdogan moeten inzien dat deze beslissing zich wel eens tegen hem kan keren, als het de woede en het verzet onder vrouwen in Turkije juist versterkt.
De vrouwenbeweging is in staat om massaal te reageren tegen de aanvallen van de neoliberale conservatieve AKP. Het zal belangrijk zijn dat verschillende linkse groepen en organisaties van werkende vrouwen samenkomen in de strijd om de kracht van de beweging en haar vermogen om te reageren nog verder te versterken.
Wij denken dat we ons als socialistische feministen op zeer gunstig terrein bevinden om onze eisen tegen geweld op vrouwen naar voren te schuiven. De beweging heeft enkele belangrijke eisen geformuleerd die in de protestacties weerklinken.
Het gaat onder meer om deze eisen:
- gendergelijkheid bereiken door alle noodzakelijke maatregelen te nemen vanuit de overheid in het onderwijs en op de werkvloer om een evenwichtige vertegenwoordiging van vrouwen te garanderen;
- een einde aan elke vorm van discriminatie, inclusief discriminatie op basis van seksuele geaardheid of genderidentiteit;
- de oprichting van een aparte 24/7 “geweld hotline” voor vrouwen, beschikbaar in verschillende talen, en ook de oprichting van voldoende centra voor begeleiding en opvangcentra voor vrouwen die slachtoffer zijn van geweld;
- een einde aan de straffeloosheid in zaken van geweld op vrouwen en meisjes;
- regelmatig onafhankelijk onderzoek en publicatie van cijfers over geweld op vrouwen en kinderen;
- het bieden van een veilige en risicoloze toegang voor vrouwen tot elementaire reproductieve gezondheidsdiensten, zoals abortus;
- het recht op alimentatie, vereenvoudiging van de echtscheidingsprocedures en verplichte bemiddeling, tegen amnestie voor kindhuwelijken
beëindiging van alle discussies over de verworven rechten van vrouwen en kinderen; - duidelijke regelingen voor alle vrouwen en kinderen die vluchteling, asielzoeker of migrant zijn, zodat zij gelijke rechten hebben op bescherming tegen geweld.
Als socialisten steunen wij deze eisen, en wij zouden nog verder willen gaan. Om gender gerelateerd geweld en discriminatie tegen te gaan op de werkvloer en een doeltreffend beleid rond gelijkheid te verzekeren, moeten alle beperkingen om zich te organiseren in de vakbonden en organisaties op de werkvloer worden opgeheven. Deze organisatie is noodzakelijk om gendergelijkheid op elk gebied te waarborgen en om de rechten van vrouwelijke werknemers te verdedigen.
Vrouwenrechten en de strijd tegen geweld op vrouwen zouden centrale thema’s moeten zijn binnen de vakbonden. Zij moeten de strijd voeren voor een leefbaar loon voor alle werkende vrouwen en betere toegang tot de jobmarkt door eisen te verdedigen zoals gratis kinderopvang om vrouwen uit het huis en naar de werkvloer te krijgen.
Ook de eis voor betaalbare woningen en waar nodig gratis onderdak voor vrouwen die uit gewelddadige relaties willen vluchten, is belangrijk. Dit soort onderdak zou gemakkelijk voorzien kunnen worden door gebruik te maken van de leegstaande hotels.
Wij hebben geen enkel vertrouwen in de Turkse staat en haar instellingen, noch in de EU of de VN, om dit soort maatregelen door te voeren. Ze zullen moeten worden afgedwongen, uitgevoerd en gecontroleerd worden door vertegenwoordigers van de werkenden en de vrouwenbeweging.
Sosyalist Alternatif (Socialistisch Alternatief in Turkije) neemt deel aan deze discussies rond programma en perspectief voor de beweging. We willen er onze ideeën voor een socialistisch feminisme aan toevoegen. Wij zullen ook blijven bijdragen aan zowel de opbouw van een front van linkse vrouwenorganisaties en organisaties van werkende vrouwen, als de strijd die op straat gevoerd wordt. We weten dat de beweging aan kracht zal winnen als we onze strijd verbinden aan die van andere bewegingen die zich verzetten tegen de aanvallen van de AKP op alle minderheden, onderdrukten en werkenden in het algemeen.
