Vrouwenrechtenactivisten in China liggen opnieuw onder vuur. De Chinese dictatuur (CCP) voelt zich bedreigd door de toenemende radicalisering onder vrouwen, die deel uitmaakt van een bredere trend van radicalisering in de samenleving en onder jongeren. De aanvallen volgen een gelijkaardig patroon. Ten eerste worden feministen in een gecoördineerde campagne op een wrede manier opgejaagd door nationalistische pro-CCP internet trollen. Een golf van hysterisch online anti-feminisme wordt door de staat aangemoedigd. Ten tweede worden de sociale media-accounts en groepspagina’s van prominente woordvoersters gesloten. Ze worden verguisd als vijanden van de staat en vervolgens tot zwijgen gebracht!
Eind maart vond een aanval plaats in een restaurant in de zuidwestelijke stad Chengdu. Twee vrouwen werden aangevallen door een mannelijke gast nadat ze hadden geklaagd over zijn rookgedrag. De woedende roker gooide hete vloeistof over de twee vrouwen, die de aanval op video vastlegden en op Weibo plaatsten, China’s equivalent van Twitter. Zijn opmerking dat “mannen die niet roken geen echte mannen zijn”, hielp hem niet in zijn zaak. De twee vrouwen waren Xiao Meili en Zheng Churan, die bekende feministische activisten zijn. Zheng was een van de Feminist Five, die aan de vooravond van Internationale Vrouwendag (8 maart) in 2015 werden gearresteerd en een maand werden vastgehouden. ISA (International Socialist Action) in Hongkong organiseerde protestacties om de vrijlating van de vijf te eisen, als onderdeel van een wereldwijde verdedigingscampagne.
Rechtse trollen
Xiao’s bericht over de aanval op het restaurant in Chengdu ging viraal op het internet en kreeg overweldigende steunbetuigingen, ook van enkele officiële regeringsgebonden accounts. De volgende dag lanceerde het Weibo-account van een prominente nationalistische groepering een aanval op de vrouwen, door “historische” foto’s van Xiao uit 2014 te plaatsen waarin ze haar solidariteit betuigde met de Umbrella Movement in Hongkong. De trollen beweerden ten onrechte dat zij de “onafhankelijkheid van Hongkong” steunde (dat is niet waar de Umbrella Movement over ging, maar dit etiket wordt door Chinese nationalisten gebruikt om iedereen aan te vallen die de strijd voor democratie in Hongkong steunt of er sympathie voor toont). Een stortvloed van online aanvallen volgde (in China kan het gaan om 100.000 of miljoenen berichten).
Zheng was op een andere oude foto te zien met een geel lint, een symbool van de protesten tegen de democratie in Hongkong. Zij werd ervan beschuldigd een “voorstander van de onafhankelijkheid van Taiwan” te zijn (een ander taboeonderwerp onder het bewind van de CCP). De twee vrouwen en andere feministen werden onderworpen aan gewelddadige bedreigingen en beschuldigingen zoals ” xenocentrisch”, “anti-China” en “CIA-spion”. Kort daarna werd Xiao’s Weibo-account door het bedrijf gesloten, wat tot feestvreugde van de trollenmachine leidde.
De aanvallen passen in een bekend patroon waarin vrouwenhaat wordt gecombineerd met nationalisme. De rechtse nationalistische krachten achter deze “trolling”-aanvallen zijn de facto hulptroepen van de CCP-staat en genieten haar bescherming. Hun kernpunten zijn nationalisme, maar ook sociaal conservatisme – vandaar dat feminisme een anathema is. Ze beschuldigen feministen ervan “gecorrumpeerd” te zijn door buitenlandse waarden. Alles is een complot van het Westen om China te vernietigen. De nationalisten steunen dictatuur, een sterk China (imperialisme), en Han suprematie. Zij zetten aan tot racisme tegen minderheden zoals moslims. Sommige van deze lagen ontwikkelen zich in de richting van het fascisme. Naast dit “onofficiële” onlineleger heeft de CCP-staat rechtstreeks twee miljoen fulltime internetpolitieagenten en 20 miljoen parttimers in dienst.
Meer dan 20 accounts van feministen en vrouwenrechten groepen zijn sindsdien door Weibo gesloten met de uitleg dat hun inhoud “schadelijk”, “illegaal” is of “zou kunnen aanzetten tot antagonisme”. “We werden collectief tot zwijgen gebracht door een internetbrede crackdown die insloeg als een tsunami,” vertelde een van de vrouwen aan CNN. Het is duidelijk dat de CCP-staat achter dit hardhandig optreden zit. De vraag is waarom?
Liang Xiaomen, Xiao Meili en Zheng Churan zijn enkele van de Chinese feministes die onder vuur liggen en het zwijgen opgelegd worden door nationalistische trollen op sociale media.
6B4T beweging
In een aparte maar gerelateerde ontwikkeling werden meer dan tien feministische groepen verwijderd van Douban, een ander online platform. Douban is een site voor boek- en filmrecensies die fungeert als een berichtenforum voor verschillende groepen van voornamelijk jonge mensen. Een van de feministische discussiegroepen die bij deze operatie werd gesloten, had 40.000 leden.
De groepen die het doelwit waren, waren hoofdzakelijk aanhangers van de radicale “6B4T”-cultuur, nog steeds een randgroep binnen de groeiende stroming van het Chinese feminisme, die pleit voor een boycot of “staking” van relaties met mannen, huwelijk en het krijgen van kinderen. De “6B4T”-beweging begon in Zuid-Korea – net als China een Confucianistische samenleving, waar het kapitalisme diep patriarchaal is en de onderdrukking van vrouwen grimmige vormen aanneemt.
Dat de boodschap van “6B4T” in China een laag van voornamelijk jonge vrouwen aantrekt, is eigenlijk niet moeilijk te begrijpen onder een dergelijk hard totalitair kapitalistisch regime, waar geen enkele vorm van collectief protest, organisatie of politiek voeren is toegestaan en vele lagen van de samenleving een acuut gevoel van machteloosheid ervaren. De CCP heeft veel patriarchale controlestructuren heropgebouwd die gedeeltelijk waren verdwenen of naar de achtergrond waren verdrongen tijdens het revolutionaire tijdperk van de jaren 1950-70, voordat de kapitalistische restauratie begon.
De huidige CCP beschouwt toenemende vrouwenrechten als een obstakel voor haar heerschappij en haar missie van grootmacht. Deze dynamiek wordt versterkt naarmate de Koude Oorlog met het VS-imperialisme verscherpt. In plaats van zich open te stellen en democratischer en toleranter te worden voor verschillende proteststromingen, blijft het regime van Xi steeds repressiever worden. De houding van het regime tegenover de ontluikende vrouwenbeweging en het feministische bewustzijn is tegenstrijdig. Dit is een belangrijke trend geworden die tot uiting komt in de aandacht die China’s eigen #MeToo-beweging heeft getrokken, ondanks de pogingen van de autoriteiten om deze te beperken. Het meest recente voorbeeld is het ontslag, op 15 april, van een universitair hoofddocent aan de universiteit van Wuhan die ten minste 18 vrouwelijke studenten seksueel had geïntimideerd. De zaak heeft in het hele land de aandacht getrokken op sociale media omdat de vrouwen het opnamen tegen hun misbruiker en weigerden de zaak in de doofpot te laten verdwijnen.
Het regime is bang om een rechtstreekse grootscheepse actie op touw te zetten met arrestaties en massale vervolging van feministen, omdat het dan in botsing zou komen met een zeer aanzienlijke laag van de publieke opinie, die ontevreden is over de huidige omstandigheden van vrouwen. Maar tegelijkertijd vreest de CCP de groeiende steun voor het feminisme, zoals zij bang is voor alle sociale processen die buiten haar controle vallen. Zelfs wanneer een beweging geen georganiseerde kracht is, zoals in Hongkong in 2019, worden ideeën, zodra zij het massabewustzijn binnendringen, een bedreiging voor elke heersende elite, zoals in dit geval met de Chinese dictatuur.
Bevolkingscrisis
Een andere belangrijke factor die de aanvallen op China’s feministen verklaart, is de catastrofale daling van China’s geboortecijfer, dat het laagste is sinds 1949 en vorig jaar nog eens met 15 procent is gedaald. Volgens Dong Yuzheng, directeur van de Academie voor Bevolkingsontwikkeling van Guangdong, zou het aantal geboorten in de komende vijf jaar tot onder de 10 miljoen per jaar kunnen dalen. In 1987 (zeven jaar nadat de eenkindpolitiek was ingevoerd) waren dat nog 25 miljoen geboorten.
De Chinese populatie komt in een fase van afname, wat voor Xi Jinping nog problematischer wordt binnen de context van de historische rivaliteit tussen de VS en China. De omvang van de arbeidskrachten in de “fabriek van de wereld” is al acht jaar op rij gedaald. De oorzaken van China’s demografische malaise zijn complex en deels een erfenis van het één-kind-beleid, dat in 2016 werd opgeheven zonder echter de geboortedaling te keren. Dit is nog meer te wijten aan de hoge kosten van het hebben van een kind in China; onderwijs, huisvesting en gezondheidszorg zijn allemaal extreem duur.
Het regime van Xi heeft een verouderde confucianistische visie heringevoerd en promoot het heteroseksuele huwelijk en “harmonie binnen het gezin” als een belangrijke controle-eenheid om politieke en sociale “stabiliteit” te verzekeren. Dat betekent dat vrouwen – net als niet-Han nationale minderheden en democratiseringsgezinde Hong Kongers – moeten worden gecontroleerd. De CCP was, toen zij nog een revolutionaire macht was, militant anti-Confuciaans. Confucianisme is een ideologie die de nadruk legt op gehoorzaamheid aan het gezag, van burgers aan de regering, en van vrouwen aan mannen. Het herstel van brutaal kapitalisme in China heeft de positie van de vrouw op het werk en op school ondermijnd en zelfs pre-kapitalistische reactionaire ideeën en sociale structuren nieuw leven ingeblazen. Jonge mensen in China leven onder hoge druk en in financieel onzekere omstandigheden, waarbij de schuldenlast van de huishoudens sterk stijgt, vooral door de kosten van huisvesting. Dit vormt een steeds grotere drempel om te trouwen en kinderen te krijgen. Volgens officiële statistieken daalde het aantal getrouwde mannen van 23,8 miljoen in 2013 met 41% tot 13,9 miljoen in 2019. De erfenis van het één-kind-beleid en de illegale maar wijdverspreide praktijk van genderselectieve abortussen heeft ertoe geleid dat er 30 miljoen meer mannen dan vrouwen zijn. De trafiek van geïmporteerde “bruiden” naar China uit armere landen zoals Myanmar, Cambodja en zelfs Oekraïne, omvat inmiddels duizenden per jaar. De laatste jaren kijkt het regime ook naar agressievere campagnes om vrouwen over te halen meer baby’s te krijgen.
De regering plant een pensioenhervorming als onderdeel van het laatste vijfjarenplan (2021-25) die “gelijkheid” zal brengen door de pensioenleeftijd voor vrouwen met vijf jaar te verhogen (waarbij verworven pensioenrechten worden geconfisqueerd). Vorig jaar werd een nieuwe echtscheidingswet goedgekeurd, die een verplichte “afkoelingsperiode” van 30 dagen oplegt – een beleid dat door feministen en links sterk wordt bekritiseerd. Dit beleid bemoeilijkt echtscheidingen omdat, als een van de partijen zich tijdens de periode van 30 dagen terugtrekt, het proces opnieuw moet beginnen met een nieuwe aanvraag.
“Vrouwen, samen sterk!”
Op het moment van schrijven gaat het blokkeren van de feministische platforms door. De nationalistische heksenjacht op het feminisme neemt niet af. Sommigen speculeren zelfs dat deze campagne een ander motief kan hebben: Dat Xi’s regime de aandacht wil afleiden terwijl hij de spanningen met de VS probeert te verminderen (geen populaire koers onder Chinese nationalisten).
De aanvallen op feministische sociale media-accounts hebben op grote schaal aandacht getrokken. Xianzi, een prominente feministe die in 2018 een aanklacht wegens aanranding indiende tegen een televisieberoemdheid, verklaarde zich solidair met de zusters van Douban. De hashtag “Women Unite” uit protest tegen de stopzettingen ontsproot op Weibo en werd 50 miljoen keer bekeken.
De onderdrukking van feministische groeperingen is ook een waarschuwing dat het regime van Xi op het punt staat het hardhandig optreden tegen alle potentiële oppositielagen uit te breiden. Dit kan leiden tot nieuwe aanvallen op de strijd van arbeiders, linkse jongeren, etnische minderheden, onderzoeksjournalisten, en anderen. Voor Xi zijn het 20e CCP-congres van volgend jaar en zijn kroning voor een historische derde termijn (hij hoopt op meer) de allerhoogste prioriteiten en zijn angst voor sociale en politieke onrust neemt toe. Het samenbrengen van de strijd van vrouwen en de verdediging van de rechten van etnische minderheden met de opbouw van een onafhankelijke arbeidersbeweging is de sleutel tot verandering van de situatie. Niet als “single issues” maar als een verenigde beweging van de onderdrukten tegen kapitalisme, patriarchaat en totalitarisme.
Solidarity Against Repression in China en Hongkong en International Socialist Alternative (ISA) protesteren tegen de aanvallen op feministen in China. Wij roepen onze sympathisanten en lezers op om actie te ondernemen. Deel dit artikel op grote schaal en vertaal het, vooral om de vrouwenbeweging in jouw land op de hoogte te brengen. Toon ook je steun met foto’s en video’s met behulp van deze affiches, die je hier kunt downloaden.
- Solidariteit met feministen in China!
- Maak een einde aan de vervolging en onderdrukking van feministen op Weibo en Douban. Wij eisen vrijheid van meningsuiting!
- Verenigde strijd tegen kapitalisme en dictatuur!
