De situatie zag er in december en januari bijzonder somber uit voor de gemiddelde Amerikaan. Er waren dagelijks duizenden doden als gevolg van Covid-19. De lockdowns legden de economie en het leven plat. Nu de vaccinatieprogramma’s opgevoerd zijn tot meer dan twee miljoen injecties per dag, kijken de mensen uit naar de terugkeer van een normale situatie. Dit gevoel wordt versterkt door het stimuluspakket van Joe Biden, de grootste directe steunmaatregelen sinds de New Deal. Dit is echter een zeer fragiele situatie. Sterk herstel hangt af van het indammen van nieuwe Covid-19-varianten.
Door Erin Brightwell, Socialist Alternative (ISA in de VS)
Ingrijpende politieke verandering
Het goedkeuren van een stimuleringspakket van 1,9 biljoen dollar is een uitdrukking van een ingrijpende politieke verandering als gevolg van de economische en de gezondheidscrises. De maatregelen in dit pakket zijn niet gericht op voordelen voor de werkende bevolking op lange termijn, maar ondertussen gaat het op korte termijn om enorme uitgaven.
Ooit was Biden de vice-president die aandrong op neoliberale besparingen op de sociale zekerheid. De enorme omvang van de crisis waarmee het Amerikaanse kapitalisme te kampen heeft, zorgt voor een scherpe wending in het denken in Washington DC. De Obama-benadering van de recessie van 2008, waarbij de banken, de beurzen en de bedrijven werden gered en de gewone werkende mensen zo weinig mogelijk rechtstreekse hulp kregen, is uit de gratie.
Naast de cheques van 1400 dollar voor individuen, betekent het stimuleringspakket dat ouders van minderjarige kinderen vanaf juli elke maand een bijdrage zullen ontvangen voor elk kind. Werklozen krijgen tot september een aanvulling van 300 dollar per week. Het moratorium op uithuiszettingen wordt ook verlengd. Er is geld, maar bij lange na niet genoeg, om de enorme problemen van schulden bij de betalen van huren en nutsbedrijven aan te pakken.
Over het geheel genomen is het pakket zo omvangrijk dat economen nu voorspellen dat de economische groei in de VS hoger zal uitvallen dan het niveau dat zou zijn bereikt als er geen pandemie was geweest. De diepgaande omvang van de economische en sociale crisis in de VS en de noodzaak voor het Amerikaanse kapitalisme om de zich ontwikkelende economische macht van China voor te blijven, hebben niet alleen de regering-Biden, maar ook belangrijke instellingen van de kapitalistische klasse, zoals de Kamer van Koophandel en het Internationaal Monetair Fonds, ertoe aangezet een verschuiving naar staatsinterventie in de economie te ondersteunen.
Na decennia van besparingen op de openbare diensten, worden met het stimuleringsplan van Biden miljarden naar staats- en lokale overheden, en met name scholen, overgemaakt. Voor K-12-scholen (vergelijkbaar met lagere school en middelbaar bij ons) komt er 129 miljard dollar extra. Dat stemt overeen met 18% van de totale jaarlijkse overheidsuitgaven voor het onderwijs in een gemiddeld jaar. Ook het openbaar hoger onderwijs zal stimuleringsgeld ontvangen. Besparingen op infrastructuur, verhogingen van inschrijvingsgeld en besparingen op lonen zouden hierdoor meteen kunnen gestopt worden. Personeel dat tijdens de pandemie is afgedankt, moet onmiddellijk terug aangeworven worden. Het is aan de werkenden en de gemeenschap in het algemeen om ervoor te zorgen dat dit gebeurt.
Voor de miljoenen gezinnen die door de recessie grotere economische onzekerheid kennen met opgestapelde schulden inzake huur en betaling van nutsbedrijven, zullen de stimulusmaatregelen van Biden een beetje hulp bieden. Dit geld vormt echter geen oplossing op lange termijn.
Ondanks de beperkingen aan de maatregelen zijn er indicaties dat Biden tijdelijk veel populairder is dan algemeen kon verwacht worden na een fletse campagne waarin Biden weinig andere argumenten aanvoerde dan dat hij niet Donald Trump was. Het stimulusgeld van Biden, het groeiend aantal vaccinaties en de beperktere consumptie in een jaar van isolatie, leiden tot een aanzienlijke economische opleving.
Er is echter een grote maar. Alles in het stimuluspakket is tijdelijk. Vooral voor jongere Amerikanen die geen kinderen hebben, zijn de grootste voordelen uit het pakket (de cheque van 1400 dollar en het uitstel van uithuiszettingen en afbetalingen van studieleningen) in wezen van korte duur. De heersende klasse is momenteel niet echt bezorgd over inflatie. Dat is deels omdat ze begrijpt dat deze steunmaatregelen in het kader van een erg diepe crisis genomen worden.
Covid-19 is niet weg
Het is zeer waarschijnlijk dat er een aanzienlijke, zij het tijdelijke, economische opleving komt als gevolg van de stimulusuitgaven en de toenemende vaccinaties die maken dat grotere delen van de economie worden opengesteld. Dit is echter niet gegarandeerd.
Helaas komt een nieuwe golf van COVID-19 besmettingen steeds sneller op gang. Op het moment van schrijven tonen de statistieken een nieuwe toename van het aantal gevallen. Het sterftecijfer is op nationaal vlak eigenlijk nooit gedeeld tot een echt laag niveau. Elke dag sterven er nog steeds 1000 mensen. Nu de zeer besmettelijke Britse variant van het virus naar verluidt ten minste 30% van de Covid-19-gevallen in de VS vertegenwoordigt, lijkt het erop dat het tempo van de vaccinaties niet voldoende zal zijn om een sterke toename van het aantal besmettingen te voorkomen. Als ziekenhuizen overspoeld beginnen te raken, bestaat de mogelijkheid dat nieuwe beperkingen het economisch herstel doorkruisen.
Omdat meer dan twee derden van de senioren in de VS nu ten minste één dosis van het vaccin kreeg, kan een nieuwe golf mogelijk minder dodelijk zijn. Elke toename van het aantal gevallen zal echter betekenen dat meer mensen zullen sterven, en nieuwe varianten van het virus die besmettelijker en potentieel dodelijker zijn, vormen een nog groter gevaar. De catastrofale aanpak van veel regeringen in de wereld, met de VS als een van de ergste, die nalaten de nodige maatregelen te nemen om het virus onder controle te krijgen, plus de weigering of het onvermogen van het kapitalisme om een wereldwijd plan te ontwikkelen om mensen in arme landen te vaccineren, betekent dat het aantal varianten zal blijven toenemen. We moeten maar hopen dat de nieuwe varianten die zich ontwikkelen niet resistent zijn tegen vaccins.
Waar is links?
De enige oorspronkelijk voorgestelde stimulusmaatregel die blijvende vooruitgang voor de werkende klasse zou opleveren, haalde het uiteindelijk niet: het minimumloon van 15 dollar per uur. Biden verwees de kwestie door naar de ongekozen senaatsadviseur Elizabeth MacDonough, terwijl het perfect mogelijk was om dit niet te doen. Biden maakte hiermee duidelijk dat hij niet bereid was om zich echt in te spannen voor de goedkeuring van een hoger minimumloon. Conservatieve Democraten zoals Joe Manchin en Kyrsten Sinema toonden hun trouw aan de kapitalistische klasse door tegen het voorstel in te gaan. Bernie Sanders ontmaskerde de Democraten die tegen het minimumloon van 15 dollar waren, maar noch hij, noch ‘The Squad’ deden iets om de werkende klasse te mobiliseren.
Er moet kritiek gegeven worden op Alexandria Ocasio-Cortez (AOC) wegens het gebrek aan actie rond een strijdbare strategie om de eis van 15 dollar per uur af te dwingen. Toen progressieven zich mobiliseerden rond de oproep ‘Force the vote’ waarbij druk werd gezet op ‘The Squad’ om hun parlementaire invloed te gebruiken om een stemming over ‘Medicare for all’ (toegankelijke gezondheidszorg) af te dwingen door te dreigen om niet voor Nancy Pelosi als parlementsvoorzitter te stemmen, antwoordde AOC dat de 15 dollar een betere kwestie zou zijn om voor te vechten. Helaas voor de naar schatting 28% van de beroepsbevolking die minder dan 15 dollar per uur verdient, slaagden de progressieven in het parlement er niet in om de Democraten in de Senaat tegen te houden toen ze deze maatregel uit het stimuluspakket haalden. AOC moet nog uitleggen waarom ze weigerde te vechten voor 15 dollar per uur.
De extreem krappe meerderheid van de Democraten in het Huis betekent dat progressieve Democraten hun krachten kunnen bundelen en kunnen dreigen wetgeving tegen te houden tenzij die hun prioriteiten bevat, net zoals Manchin dit deed om de 15 dollar in de Senaat te stoppen. Een hoger minimumloon van 15 dollar per uur is bijzonder populair: 59% van de Amerikanen steunt het. Dit had een rode lijn kunnen zijn voor de progressieven. Als linkse verkozenen als AOC en Bernie Sanders hadden geweigerd om een stimuluspakket zonder de 15 dollar per uur goed te keuren en als ze samen met vakbonden en andere progressieve organisaties hadden gemobiliseerd naar bijeenkomsten en protestacties, dan had het Biden en het establishment in het slechtste geval meer moeite gekost om die 15 dollar van tafel te krijgen. In het beste geval was het echter afgedwongen.
‘The Squad’ en AOC in het bijzonder speelden een positieve rol in het populariseren van progressieve maatregelen zoals de Green New Deal en bij het steunen van de kandidatuur van Bernie Sanders. Nu de Democraten het Witte Huis en het Congres controleren, lijkt AOC zich helaas te beperken tot fel verwoorde tweets in plaats van een geloofwaardige oppositie te voeren die een daadwerkelijke bedreiging vormt voor het Democratische establishment. AOC riskeert haar geloofwaardigheid te verliezen bij een laag van radicaliserende werkenden, in het bijzonder jongeren, die ongeduldig zijn voor echte hervormingen.
Volgende stap: infrastructuurwerken
Biden is van plan zijn programma van staatsinterventie in de economie voort te zetten met een omvangrijk infrastructuurprogramma en een wetsvoorstel voor sociale voorzieningen. Eind maart heeft hij de eerste plannen voor zijn infrastructuurwet bekendgemaakt. Details over het wetsvoorstel voor deel twee moeten nog worden bekendgemaakt, maar naar verluidt zouden de twee wetsvoorstellen samen een waarde van 3 tot 4 biljoen dollar kunnen vertegenwoordigen. Het zou traditionele infrastructuuronderdelen zoals wegen en bruggen, maatregelen ter bestrijding van klimaatverandering, een verlenging van de kinderaftrek en verlichting van de schuldenlast van studenten kunnen omvatten.
Biden suggereerde dat deze maatregelen gefinancierd kunnen worden door belastingverhogingen voor bedrijven en rijken. De Republikeinen in het Congres, maar ook sommige Democraten, zullen zich fel verzetten tegen veel van deze maatregelen, en het valt nog te bezien wat er uiteindelijk door het Congres komt. Net zoals hij deed met 15 dollar, is het mogelijk dat Biden progressieve belastingen ons als een wortel voorhoudt om de steun van Bernie en ‘The Squad’ te behouden, waarna hij de wortel vervolgens wegneemt om Manchin en de Republikeinen gunstig te stemmen. Links moet zich organiseren om van Biden te eisen dat hij veel verder gaat en beslissende stappen zet in de richting van een Green New Deal, een minimumloon van 15 dollar per uur en algemeen toegankelijke gezondheidszorg.
Als Biden erin slaagt één of beide uitgavenpakketten erdoor te krijgen, zal dit ondanks de beperkingen ervan door velen gezien worden als een succes. Dit zal des te meer zo zijn omdat het jobs zal scheppen.
Links moet echter volhouden en duidelijk maken dat er meer nodig is om de gevolgen van de klimaatcrisis en de economische crisis aan te pakken. De Democraten en hun meesters van de miljardairsklasse zijn tijdelijk genoodzaakt om grote uitgaven te doen om de economie op gang te brengen. Dit was echter nooit een permanente oplossing voor het door crises geteisterde kapitalisme. Zelfs de meest verregaande uitgavenvoorstellen van het Democratische establishment, komen nog niet in de buurt van de behoeften van de overgrote meerderheid van de werkende klasse die wanhopig uitkijkt naar ingrijpende veranderingen.
Er broeit een nieuwe crisis van het kapitalisme, nog voor we uit de huidige zijn, en op een gegeven moment zal de miljardairsklasse proberen arbeiders en jongeren op te zadelen met de rekening voor de uitgaven die Biden aan het plannen is. Hoewel werkende mensen Biden’s acties om het coronavirus aan te pakken na de totale chaos van 2020 misschien aanvankelijk zullen waarderen, kan Biden’s nalatenschap uiteindelijk bepaald worden door de enorme woede van werkenden en jongeren over het systeem.
