De kostprijs van deze gezondheidscrisis is nog steeds moeilijk te vatten. Het verlies aan mensenlevens loopt elke dag verder op en het einde lijkt nog lang niet in zicht. De sociale en economische ravage die de crisis heeft aangericht, is nog niet te overzien. De capaciteit om zo’n scenario te vermijden bestond. Maar eens te meer bleek er in deze, zoals bij de dringende aanpak van de klimaatcrisis en andere crisissen, één groot obstakel: het kapitalisme en haar logica.
Artikel door Bart Vandersteene uit maandblad ”De Linkse Socialist” (ISA België)
Overal tekorten
De samenleving was niet voorbereid op een pandemie. Niet dat er geen waarschuwingen waren voor de stijgende kans op een pandemie. Maar voor het kapitalisme is elke investering in preventie een overbodige uitgave omdat er geen kortetermijnwinsten op te boeken zijn.
Bij de aanvang van de pandemie was het vooral de impact van jarenlange besparingen die ons parten speelde. Voorraden van persoonlijk beschermingsmateriaal werden niet vernieuwd. Onderzoek naar virusremmers en vaccins was onder gefinancierd. De gezondheidssector kreunde onder een tekort aan middelen en personeel. De samenleving was niet echt topfit: het sociale immuunsysteem, de weerbaarheid van de samenleving, was sterk verzwakt.
Daarnaast hebben toenemende werkdruk en stress, overconsumptie van symptoom bestrijdende medicatie, slechte kwaliteit van voedsel, slechte lucht die we inademen … allemaal een grote impact op het verzwakken van het menselijk immuunsysteem.
Maar, zelfs ondanks die barslechte voorbereiding was er een veel doeltreffender reactie mogelijk geweest. Er is nooit een degelijke teststrategie geweest die preventief handelen mogelijk maakte. Ze liepen permanent achter de feiten aan. De testcapaciteit bleef beperkt tot maximaal 50.000 testen per dag, omdat deze afhankelijk was van privébedrijven voor levering van reagentia en testmachines. De enige manier om dit anders te doen, was door de hele operatie in publieke handen te nemen. Dan waren we tegen de start van de tweede golf beter gewapend om de samenleving te beschermen. De testcapaciteit drastisch verhogen vergde enorme investeringen, die privé bedrijven niet bereid waren te dragen. Zij kijken enkel naar de potentiële winsten, niet naar de volksgezondheid.
Er waren overal tekorten: in testcapaciteit, in beschermingsmateriaal, in IC-bedden … en bovendien was er een dramatisch personeelstekort. Besmette verzorgers in woonzorgcentra die asymptomatisch waren, besmet maar zonder symptomen, werden gevraagd om toch te werken, vanwege dit personeelstekort. Deze onverantwoorde beslissing van minister Beke heeft mee geleid tot de drama’s in de woonzorgcentra. Amnesty International kwam tot de conclusie dat de mensenrechten er werden geschonden. Maar niemand nam verantwoordelijkheid voor deze schande.
Wie controleert het licht aan het einde van de tunnel?
Ondertussen zijn we in een fase beland waar er licht aan het einde van de tunnel zou moeten zijn. Helaas is het kapitalisme opnieuw een obstakel om zo snel mogelijk uit die tunnel te geraken. De hele patentwetgeving, die een hoeksteen is van de kapitalistische logica, heeft dramatische gevolgen. Een democratische planning van een farmaceutische sector in publieke handen zou het mogelijk maken om nu in elk farmaceutisch bedrijf een gecontroleerd en veilig bevonden vaccin te produceren. Met de huidige technologische mogelijkheden zou de hele wereldbevolking in een mum van tijd kunnen gevaccineerd worden. Onder het kapitalisme is dat echter niet mogelijk. We zijn afhankelijk van die bedrijven die reeds goedgekeurde vaccins kunnen leveren terwijl de rest van de productiecapaciteit onbenut blijft.
Elke vertraging in de verspreiding van vaccins geeft het virus de kans om te muteren met alle gevolgen van dien. Als het nog twee jaar duurt voor de hele wereldbevolking beschermd is, zullen we dan nog enkele rondes van vaccinaties nodig hebben tegen de nieuwe variaties? Voor Big Pharma geen probleem: zo passeren ze nogmaals langs de kassa ten koste van onze gezondheid.
Systeem faalt
Politieke verantwoordelijken hebben een brokkenparcours gereden het voorbije jaar, het kapitalisme maakte het onmogelijk om de samenleving en vooral de zwakkeren te beschermen. Om de aandacht hiervan af te leiden en in een poging hun publiek imago te redden, overcompenseerden diezelfde politici met een hard, repressief beleid. Niet tegen de grote multinationals die garen sponnen bij de crisis en zij die de winsten op ons leed incasseren. Nee, hun zware coronaboetes troffen vooral de lagere sociale klassen. Bewoners van grote villa’s met tuinen zo groot als voetbalvelden hadden voldoende private ruimte om een luchtje te scheppen wanneer ze wilden, te sporten, te ontspannen en vrienden te ontvangen in de buitenlucht. Bewoners van de armste, dichtstbevolkte wijken in de grote steden moesten richting publieke ruimte om datzelfde te doen. In die publieke ruimte werd regelmatig buitensporig hard en repressief opgetreden door de politie. Grote bedrijven krijgen bij het overtreden van coronamaatregelen enkel een waarschuwing, de minister die verantwoordelijk is voor de gedocumenteerde schendingen van de mensenrechten in de woonzorgcentra is nog altijd aan de bak. Jongeren die met vijf een broodje eten of in de keuken van hun gemeenschappelijk kot staan, krijgen boetes van honderden euro.
Voor de sociale gevolgen van de harde lockdown maatregelen was er heel weinig aandacht. Wachtlijsten kennen ongeziene proporties, huishoudelijke drama’s vermenigvuldigen zich, mensen in nood worden onzichtbaar, jongeren worden een sociaal leven ontnomen. Er werden bitter weinig middelen geïnvesteerd in het creëren van veilige omstandigheden om alle jongeren toch een sociaal, cultureel en sportief leven in de buitenlucht te bieden. Dit heeft een impact op de draagkracht om de geldende maatregelen te respecteren.
De recepten die politici nu voorschotelen zijn niet meer dan wat tijdelijk oplapwerk. Een beetje extra investering hier, een klein potje met wat middelen daar en de sterke arm der wet tegen degenen voor wie het teveel wordt. We hebben meer nodig dan symptoombestrijding. We moeten de kern van het probleem aanpakken. Er zijn massale investeringen nodig in zorg. We hebben vooral een farmaceutische sector nodig in publieke handen. Medicijnen, vaccins en beschermingsmateriaal moeten worden geproduceerd volgens gezondheidsnoden in plaats van winsthonger. Het systeem heeft gefaald. Weg met het systeem. Weg met het kapitalisme!
Lees meer in de ”Linkse Socialist”
