Op 24 juli is het nieuws naar buiten gekomen over de formele lancering van een nieuwe linkse partij in Groot-Brittannië, door voormalig Labour-parlementsleden Zara Sultana en Jeremy Corbyn. Hun gezamenlijke verklaring luidt: “Het is tijd voor een nieuw soort politieke partij. Een die geworteld is in onze gemeenschappen, vakbonden en sociale bewegingen. Een die macht opbouwt in alle regio’s en landen. Een die van jullie is”
Artikel door het Project voor een Revolutionaire Marxistische Internationale – Vertaald door Google Translate
De aankondiging van een nieuwe linkse partij onder leiding van Zara Sultana en Jeremy Corbyn, is een klap voor de wankelende regering van Starmer. Om olie op het vuur te gooien, zal de regering van Starmer waarschijnlijk nieuwe bezuinigingen en belastingen invoeren, gericht op de allerarmsten in de samenleving. Dit zal de steun voor de rechts-populistische Reform UK vergroten, maar ook de weg vrijmaken voor een echt links alternatief.
PRMI-leden in Engeland, Schotland en Wales zijn enthousiast over deze stap en moedigen onze leden aan om mee te werken aan de opbouw van deze nieuwe partij. Natuurlijk heeft de nieuwe partij de potentie om dat te worden, hoewel de vraag of deze nieuwe formatie geschikt is voor de taak, nog ter discussie staat.
Het karakter van de Labour Partij
De Labour-regering van Starmer heeft ingrijpende hervormingen van de sociale zekerheid doorgevoerd, waardoor de allerarmsten in de samenleving nog meer risico lopen. Bovendien hebben ze zich gericht op ouderen en gehandicapten. Ze hebben tegenstand ondervonden van hun achterban en hebben in dit verband belangrijke concessies gedaan – bijvoorbeeld hun ommezwaai in de PIP (Personal Independence Payment) – een uitkering die mensen met een beperking ondersteunt met de extra kosten die zij maken. Hoewel deze onenigheid tot nu toe onder controle is gehouden, is het duidelijk dat het risico bestaat dat deze zelfs binnen hun eigen partij zal toenemen.
De Labour Partij is al lang geen echte linkse partij meer net zoals andere sociaaldemocratische partijen in Europa. De ruk naar rechts in een poging om de bezuinigingen van de Conservatieve Partij te overtreffen, is niet goed ontvangen door de kern van de partij. De toenemende repressie met de recente beslissing om Palestine Action tot terroristische organisatie te verklaren, de aanhoudende steun voor de genocide in Gaza en de escalatie van het militarisme, hebben ertoe geleid dat Labour zichzelf effectief op de zwarte lijst heeft gezet te midden van een grote kern van haar achterban, dan hebben we het nog niet eens gehad over de aanvallen op de arbeidsongeschiktheidsuitkeringen, de NHS, transgenders, enzovoorts.
Terwijl Tony Blair ervoor zorgde dat Labour transformeerde tot een neoliberale kapitalistische partij, was Starmers contrarevolutie veel scherper. Hij heeft echter nooit geprofiteerd van de populariteit van Blair in zijn gloriedagen en lijkt premier te worden voor één termijn. Het lijkt erop dat Reform UK zal profiteren van de mislukking van Labour en een nieuwe linkse partij is nu meer dan ooit nodig.
Het potentieel werd aangetoond met Corbyns verkiezing tot Labour-leider in 2015. Hij speelde in op een anti-bezuinigingsmentaliteit en zette de semi-transformatie van de partij in gang. We zagen waartoe een massacampagnepartij in staat was tijdens de verkiezingen van 2017 en in mindere mate ook in 2019. Maar in plaats van de strijd aan te gaan tegen de rechtervleugel van de partij, capituleerde hij en liet Corbyn toe dat rechtse sociaaldemocraten (de neoliberalen) zijn campagne saboteerden. Het is duidelijk dat Sultana hier in ieder geval lering uit heeft getrokken en zich door de beweging laat beïnvloeden.
Start van een nieuwe partij
De aankondiging van de nieuwe partij zelf verliep nogal rommelig, waarbij Sultana Corbyn aankondigde als medeoprichter voordat hij zich publiekelijk had uitgesproken. Hoewel niet ideaal, lijkt Sultana wel degelijk initiatief te nemen en Corbyn op de proef te stellen. Sultana’s staat van dienst is zeker positief en belooft zich te richten op de opbouw van de basis en het breken met Starmers Labour. Signalen van besluiteloosheid van Corbyn verdienen echter wel de nodige aandacht.
Geen van de zogenaamde Palementary Labour Party (PLP) gekozenen heeft enige bereidheid getoond om te breken en zelfs de vijf ”rebellen” die uit de PLP zijn gezet, smeken om weer toegelaten te worden. Momentum (de linkse basisorganisatie die Corbyn aanvankelijk steunde) verspreidde na de aankondiging snel een pamflet ”Waarom socialisten lid van de Labour Partij zouden moeten zijn”, waarin de stap duidelijk werd afgewezen.
Als Sultana en Corbyn als “co-leiders” zouden samenwerken, zouden ze een formidabele macht kunnen vormen. Er gaan echter geruchten dat sommige betrokkenen Corbyn liever als boegbeeld zien, gezien zijn populariteit en eerdere successen. Met Sultana’s daadkracht (en Corbyns gebrek daaraan) en jeugdigheid zouden ze het waarschijnlijk veel beter doen in een coalitie, vooral gezien zijn gebrek aan bereidheid om iets groters te bouwen.
Ondanks alle eerdere successen van Corbyn slaagde hij er niet in zijn steun om te zetten in een echte actieve beweging en zich los te maken van Labour totdat hij onder druk werd gezet. Of de twee partijen zich zullen splitsen of zich zullen richten op het opbouwen van een echte grassroots-organisatie, valt nog te bezien. Idealer zal dit leiden tot een ander soort partij dan we eerder hebben gezien, met democratische controle vanuit de leden die de verleiding tot een factionalisering zouden kunnen wegnemen.
Het potentiaal van een nieuwe linkse partij
Peilingen tonen aan dat een nieuwe linkse formatie een reële bedreiging voor Labour zou kunnen vormen. Laten we niet vergeten dat Labour in 2017 3,2 miljoen stemmen meer haalde dan Starmers ”overwinning” in 2024, dit was meer een weerspiegeling van ontevredenheid over de Tories dan van consensus over Starmers Tory-lite verkiezingsprogramma. Interessant is dat peilingen, nog voordat het verkiezingsprogramma is opgesteld, aangeven dat ergens tussen de 10 en 18% van de kiezers de nieuwe partij zou steunen – oplopend tot 33% onder kiezers onder de 30. Onder 16- tot 18-jarigen wordt Corbyn het meest gunstig beoordeeld van alle partijleiders.
Hoewel het first-past-the-post-verkiezingssysteem kleinere partijen niet bevoordeelt, wordt gesuggereerd dat ze bij de volgende verkiezingen 7 zetels zouden kunnen winnen. Het kiesstelsel vereist ook een geconcentreerde geografische steun, iets wat Sultana in haar huidige kiesdistrict niet heeft – maar Corbyn wel in Islington heeft opgebouwd. Sultana zou echter potentieel meer steun kunnen verwerven door zich kandidaat te stellen in een omgeving zoals Birmingham, waar de genocide in Gaza de grootste zorgen baart onder kiezers.
Ondanks het first-past-the-post-systeem is er in meerdere kiesdistricten potentieel om campagnes van onderop te voeren achter lokale kandidaten. Dit zou niet uitsluitend gericht moeten zijn op verkiezingswerk, maar op het opbouwen van een beweging die de status quo kan uitdagen.
Zeker in Schotland en waarschijnlijk ook in Wales zullen er in 2026 verkiezingen plaatsvinden in de gedecentraliseerde parlementen. Het zou een vergissing zijn om de partij Engeland-centrisch te houden en zowel Labour in Wales als de SNP in Schotland zouden uitgedaagd kunnen worden, door een strijdlustig links alternatief dat gebruikmaakt van het gunstige terrein van het evenredige kiesstelsel. Vooral in Wales is er een zorgwekkende toename in steun voor hervormingen, wat de noodzaak aantoont van een strijdlustige linkse kracht die een reëel alternatief kan bieden voor het huidige politieke discours.
De nieuwe partij kan echter alleen een dergelijk alternatief bieden als ze resoluut breekt met Labours minachting voor het recht van deze (overwegend arbeidersklasse) landen om hun eigen toekomst te bepalen. Dit is met name cruciaal in Schotland, waar Corbyns weigering om een tweede referendum over onafhankelijkheid aan te bieden de aantrekkingskracht van Labour in zowel 2017 als 2019 ondermijnde. Op dezelfde manier zou in Noord-Ierland een linkse partij die campagne voert voor een vrijwillige, democratische en socialistische federatie van Engeland, Ierland, Schotland en Wales, die het electorale monopolie kunnen doorbreken van de sektarische kapitalistische partijen die de politiek in zowel Stormont als Westminster domineren.
De vakbonden moeten zich ook veel krachtiger uitspreken tegen Labour in zijn huidige samenstelling. Het feit dat er nog steeds elf grote vakbondsleiders lid van de Labour-partij zijn in de huidige situatie van regelrechte aanvallen op werknemers, is ronduit absurd. Ze zouden zich natuurlijk moeten richten op een nieuwe Sultana-Corbyn-formatie, maar oproepen aan de vakbonden om in deze context simpelweg de macht over te nemen, zijn evenzeer gebrekkig.
Hoewel Unite positieve stappen heeft gezet om het vakbondslidmaatschap van vicepremier Angela Rayner op te schorten vanwege haar schandelijke rol in de staking van de vuilnisophaaldienst in Birmingham, hebben de vakbondsbureaucratieën in het algemeen het model van het sociaal partnerschap bijna volledig omarmd en onderdrukken ze actief de democratie aan de basis. Natuurlijk zijn er enkele uitzonderingen hierop – met name de EC van Baker’s Union heeft het Sultana/Corbyn-project gesteund. Maar tenzij het gebaseerd is op een militante politieke en arbeidsstrijd onder leiding van de basisleden, zal de betrokkenheid van de vakbond bij de nieuwe partij eerder een belemmering dan een steun in de rug zijn.
De weg voorwaarts
Om kans op succes te maken, zal een nieuwe organisatie arbeiders, socialisten, vakbondsleden en onderdrukten moeten verenigen in een werkelijk democratische, jonge en inclusieve partij, betrokken bij en opgebouwd door de strijd aan de basis. Pogingen tot bureaucratisering en top-down leiderschap zullen alleen maar afschrikwekkend zijn voor de meest actieve en radicale lagen die in staat zijn een nieuwe linkse partij tot bloei te brengen.
Demonstraties in het hele land zijn aanzienlijk geweest, maar een significante georganiseerde basis moet nog worden gevormd. Dit wil niet zeggen dat dit niet zal gebeuren, maar het vereist toewijding aan de opbouw van een massaorganisatie, met echte democratie aan de basis. Ondanks de beperkingen is het zeer waarschijnlijk dat het frisse en enthousiaste nieuwe lagen aantrekt die het potentieel hebben om het leiderschap vooruit te helpen.
Corbyn en Sultana steunen Palestina beiden krachtig. In de context van toenemende steun voor Palestina, met protesten vergelijkbaar met die tijdens de Irak-jaren, is een nieuwe linkse partij die zich krachtig verzet tegen genocide een potentiële stimulans voor de beweging. Het is geen toeval dat dit samenvalt met de Mamdani-verkiezingen in New York. Naarmate de beweging tegen de genocide in Palestina groeit en de gevestigde orde ertegen blijft optreden, trekken mensen steeds radicalere conclusies. Links heeft een sterke partij nodig die de Palestijnse solidariteitsbeweging kan verbinden met andere vormen van anti-onderdrukking en economische strijd om effectief te kunnen bouwen.
De nieuwe partij moet een uitgesproken anti-kapitalistisch karakter hebben
Zonder een duidelijk anti-onderdrukkingsprogramma zou de organisatie er mogelijk niet in slagen zich adequaat en vooral inclusief op te bouwen. ‘Brood en boter’-kwesties alleen zullen niet voldoende zijn om mensen te overtuigen van de noodzaak van serieuze verandering. Het is te verwachten dat er in deze periode linkse figuren en formaties zullen ontstaan.
Hun succes zal afhangen van hun vermogen om een echte uitdaging te vormen en niet te capituleren zoals anderen vóór hen.
Om Sultana, die de revolutionaire Rosa Luxemburg citeerde, te citeren: “Socialisme of barbarij” zijn de enige twee keuzes!
De oprichting van een nieuwe politieke kracht zou een enorme stap voorwaarts zijn, maar is geen doel op zich – vooral niet wanneer deze grotendeels gericht is op individuen in plaats van op een massabeweging. Hoewel velen hopen op een verkiezingsmachine, zou een massale linkse partij die gericht is op strijd een veel grotere bedreiging voor de gevestigde orde kunnen vormen.
Geconfronteerd met een genocide, bewapend en geïnformeerd door de Britse staat, met een ongekend hoge kosten van levensonderhoud, massale aanvallen op transgenders en de opkomst van extreemrechts, moet elke nieuwe linkse partij in staat zijn een massale strijd op te bouwen en het kapitalisme frontaal te confronteren, elke vorm van compromis zal fataal zijn. Deze organisatie moet enthousiast zijn en vertrouwen hebben in de arbeidersklasse en de onderdrukten om zichzelf te bevrijden, niet als kiezers, maar als leden die actief deelnemen aan de strijd.
