Het laatste ingrijpende optreden van de Chinese dictatuur (CCP) in Hongkong verbiedt in feite de politieke oppositie in de stad. De fragiele ‘democratie’ die in Hongkong als uitzondering onder de Chinese steden heeft bestaan, is in alle praktische zin gedoofd.
Artikel door ISA-correspondenten uit Hongkong
53 activisten en politici van de Hongkongse oppositie – van liberale pan-democraten tot rechtse lokalisten (Hongkongse nationalisten) – werden op 6 januari gearresteerd wegens vermeende “ondermijning van de staatsmacht.” Dit gebeurde op grond van de nationale veiligheidswet die China vorig jaar heeft uitgevaardigd. De hoogste straf voor deze misdaad is levenslange gevangenisstraf. Op dezelfde dag deed de politie ook een inval in de kantoren van drie oppositionele mediagroepen, waaruit bleek dat ook zij op basis van de nationale veiligheidswet konden worden vervolgd.
Nieuwe Koude Oorlog
De precieze timing van dit laatste optreden, dat niet geheel onverwacht kwam, hangt samen met de wereldwijde gebeurtenissen. Het regime van Xi Jinping is verwikkeld in een Koude Oorlogsstrijd met de VS over de vraag welke kapitalistische supermacht zal domineren in de 21e eeuw. Xi verwacht niet dat dit conflict zich onder de komende regering van Biden zal matigen en heeft daarom de afgelopen weken een aantal radicale diplomatieke stappen ondernomen om gebruik te maken van het machtsvacuüm in de Amerikaanse politiek en de afleiding door de wereldwijde pandemie. De investeringsovereenkomst tussen China en de EU die slechts een week geleden is gesloten, is daar een voorbeeld van, waarbij zowel China als de EU onder Duits leiderschap snel een overeenkomst hebben gesloten in plaats van te wachten tot Biden in functie treedt en meer druk uitoefent op de EU om niet te ondertekenen.
De Chinese dissidente cartoonist Badiucao was één van de velen die het verband legde tussen deze overeenkomst en de repressie in Hongkong. Hij tweette: “Zonder het recente akkoord tussen de EU en Peking, zouden er vandaag geen 50+ pro-democratie mensen opgepakt worden.”
Volgens de politie werden de 53 gearresteerd voor hun deelname aan de pan-democratische voorverkiezingen van afgelopen juli, om kandidaten te selecteren voor de later geannuleerde Legco-verkiezing (Wetgevende Raad) in september 2020. Onder de gearresteerden bevinden zich bijna alle voormalige pan-democratische verkozenen, waaronder de linkse volksvertegenwoordiger ‘Long Hair’ Leung Kwok-hung van de Liga van Sociaaldemocraten.
Anderen zijn de gevangengenomen activist Joshua Wong en de organisator van de voorverkiezingen, ex-professor Benny Tai, evenals elke kandidaat die aan deze voorverkiezingen deelnam. De Legco-verkiezing van 2020 werd een jaar uitgesteld, officieel vanwege de pandemie. In werkelijkheid had het regime slechts een voorwendsel nodig om de verkiezingen uit te stellen en het is mogelijk dat ze opnieuw worden uitgesteld. Een lege Legco bestaande uit alleen maar pro-regeringsvertegenwoordigers, zet ondertussen zijn zittingen voort. Pas als de Chinese heersende partij CCP er zeker van is dat de Legco kan worden gereorganiseerd zonder ‘lastige’ oppositieleden, zullen er verkiezingen plaatsvinden.
De regering beweert dat de 53, op grond van deelname aan de voorverkiezingen, “samenzweren” om de Hongkongse regering ten val te brengen door te proberen een Legco-meerderheid te behalen en vervolgens een veto uit te spreken over de begroting. De Legco is sinds zijn oprichting een tandeloos parlement en zijn enige echte macht is de mogelijkheid om in zeldzame gevallen een veto uit te spreken over voorstellen van de regering.
“Lam chau”
De verkiezingsstrategie van de pan-democraten die nu als ‘subversie’ wordt beschouwd – d.w.z. als coördinatie om een meerderheid te behalen – gebruikte terminologie van de betogers in de massabeweging van 2019: het idee van ‘wederzijds verzekerde vernietiging’ (lam chau in het Kantonees). Dit idee werd populair tijdens de massastrijd toen de betogers op zoek gingen naar een strategie die antwoord kon geven op de vraag hoe de bevolking van één enkele stad kon winnen tegen de grootste en economisch sterkste dictatuur ter wereld.
‘Lam Chau’ was, zoals vele ideeën die tijdens de massale strijd naar voren kwamen, vaag en vatbaar voor verschillende interpretaties, waarvan geen enkele echt een antwoord gaf op het fundamentele probleem, omdat er natuurlijk geen mogelijkheid is om te winnen zolang de massabeweging beperkt blijft tot één stad of plaats en zich niet probeert te verspreiden over het hele land.
Veel van de jonge Legco-kandidaten met een lokalistische of pro-VS liberale achtergrond namen de doctrine van “wederzijds verzekerde vernietiging” op in hun campagnes voor de voorverkiezingen. Hun specifieke versie hield in dat zij maatregelen voorstelden om de economie van Hongkong te verlammen, ter ondersteuning van sancties van de VS en het Westen, waarbij een Legco-meerderheid haar veto zou uitspreken over alle voorstellen van de door de CCP benoemde regering en op die manier het functioneren van de CCP zou verhinderen.
Socialisten hebben veel politieke en tactische verschillen met deze benadering, ook al verwerpen we tegelijk de redenen voor de arrestaties.
Wat betekent dit?
Deze massale arrestaties betekenen dat de dagen van een legale politieke oppositie voorbij zijn. Deze hardhandige repressie betekent dat de dictatuur zich niet zal terugtrekken, tenzij er een beweging is die krachtiger is dan die van 2019. Een beweging in Hongkong alleen zal niet volstaan. Hongkong zou de ‘vonk’ kunnen zijn, maar elke succesvolle beweging moet ook steun krijgen van de massa’s van arbeiders en jongeren op het vasteland van China.
De zet van het regime is een poging om de hele Hongkongse oppositie in één klap uit de weg te ruimen. Het hoopt dat het door het “onthoofden” van de pan-democratische partijen stabiliteit in Hongkong kan afdwingen. Dit is echter een zeer kortzichtige visie. De dictatuur begrijpt niet dat er een reden was waarom het Britse koloniale regime (1841-1997) de Legco heeft opgericht, en ook een reden waarom de Chinese heersers het niet gewoon hebben ontmanteld toen ze 24 jaar geleden de controle overnamen.
Dit pseudo-parlement fungeerde tot op zekere hoogte als een politieke ‘veiligheidsklep’ voor de extreme klassentegenstellingen en sociale spanningen in Hongkong, dat één van de meest ongelijke samenlevingen op de planeet kent. De werkloosheid is vorig jaar verdubbeld tot het hoogste niveau in 16 jaar. Werkenden en gezinnen met een laag inkomen hebben een zware last gedragen tijdens de pandemie. Dit heeft de woede tegen de regering doen toenemen, nooit voorheen was die regering zo onpopulair. Het aantal armen (die van minder dan 500 euro per maand moeten rondkomen) is gestegen tot meer dan 20% van de bevolking, terwijl de miljardairs in Hongkong hun gezamenlijke fortuin in 2020 met 19% zagen stijgen (een vooruitgang met 60 miljard dollar).
De vorige strategie van de CCP in Hongkong was een stapsgewijze aanpak om de democratische oppositie te vernietigen, soms omschreven als het ‘kokend kikkersyndroom’. Maar nu wordt het proces drastisch versneld. Vooral na de heroïsche massastrijd van 2019, die ondanks zijn politieke beperkingen een enorme steun kreeg en enkele revolutionaire kenmerken bevatte, kan Xi Jinping geen verdere oppositie tolereren die zijn gezag en ‘sterke’ imago zou schaden.
Angst voor verkiezingen
Bij de verkiezingen voor de districtsraden in november 2019, die tijdens de massale beroering werden gehouden, maakte de CCP een foute inschatting. Het Chinese regime geloofde dat de beweging grotendeels uitgeput was en dat het pro-Beijing kamp een belangrijke overwinning zou behalen. De oppositie won echter bijna 90% van de zetels. Ook de meer dan 600.000 stemmen die in de voorverkiezingen van vorig jaar werden uitgebracht als proteststem – slechts enkele dagen nadat de nationale veiligheidswet werd uitgevaardigd – waren een complete verrassing voor de dictatuur en zorgden voor grote ongerustheid. 600.000 stemmen is zeer veel, het is meer dan een kwart van het totale electoraat. De CCP maakt zich daarom zorgen dat toekomstige Legco-verkiezingen zouden kunnen uitmonden in referenda tegen de regering, die mogelijks zelfs een massabeweging uitlokken.
De massale arrestaties betekenen dat de volgende Legco-verkiezingen in Hongkong, wanneer Peking besluit deze toe te staan, zullen plaatsvinden zonder de belangrijkste oppositiekandidaten. Die zullen allemaal in de gevangenis of in ballingschap verblijven, of het regime zal andere manieren vinden om hen te diskwalificeren. Waarschijnlijk zal alleen een loyale oppositie mogen deelnemen en bovendien kunnen er veel bureaucratische maatregelen worden genomen om ongewenste kandidaten tegen te houden. De regering mag ook de vijf overkoepelden ‘superzetels’ afschaffen, een semi-concessie aan de democratische beweging die in 2010 werd toegekend. Ook hier vrezen ze dat de verkiezingscampagnes voor deze zetels kunnen worden omgezet in referenda tegen de regering.
Het is niet zeker dat de Legco-verkiezingen in september van dit jaar worden toegestaan. De regering van Hongkong kan het opnieuw uitstellen, uit vrees dat een eventuele verkiezingscampagne van de oppositie uitmondt in een aanzet voor een nieuwe massabeweging. In een parallelle ontwikkeling wil Peking misschien ook van de gelegenheid gebruik maken om zijn bestaande steunpunten in Hongkong te zuiveren en te vervangen, in het besef dat ze incompetent en ineffectief zijn in het uitvoeren van de orders van Beijing. Een nieuwe, vernieuwde pro-Beijing kracht zou de CCP steviger in de hand kunnen houden. Hieruit blijkt eens te meer dat de dictatuur zich niet langer tevreden stelt met het indirect regeren via marionetten in Hongkong en de voorkeur geeft aan meer directe controle.
EU verraadt werkenden… opnieuw
Het regime van Xi heeft een kille berekening gemaakt. Het maakte gebruik van de ruimte die er is in de aanloop naar de aanstelling van Biden, met de VS die verlamd is door een ongekende politieke crisis. De massale arrestaties in Hongkong kwamen slechts een week nadat de dictatuur een grote investeringsovereenkomst met de Europese Unie (EU) ondertekende. Een knelpunt in die besprekingen was naar verluidt de onderdrukking door China van de vakbonden en het gebruik van dwangarbeid in de regio Xinjiang met een moslimmeerderheid, maar ook in fabrieken in andere delen van China – waaronder fabrieken die aan een aantal multinationals als Apple en Nike leveren.
Uiteindelijk hebben de leiders van de EU, met Angela Merkel aan het roer, de overeenkomst toch goedgekeurd. De enige lachwekkende ‘concessie’ die Xi’s onderhandelaars op dit punt hebben gedaan, is dat China “zich zal blijven inspannen” om de IAO-verdragen over dwangarbeid te ratificeren. Hieruit blijkt eens te meer de hypocrisie van de westerse kapitalistische regeringen als het gaat om de repressie in Hongkong, Xinjiang en andere delen van China. Hun enige zorg zijn de winsten en zakelijke belangen van hun eigen bedrijven.
Hoe sterk is Xi’s hand?
De meedogenloosheid en de berekening die het regime van Xi op het wereldtoneel en in Hongkong laat zien, wijst niet echt op kracht en vertrouwen. Het getuigt zelfs van een zekere wanhoop en een gevoel van urgentie. Het doel is om kracht uit te stralen als een signaal dat China niet wordt verstoord door het beleid van de Koude Oorlog van Trump (en binnenkort Biden). Maar net zo belangrijk is dat het regime intern verzet van Chinese arbeiders en jongeren wil afschrikken, alsook verzet van binnen de CCP-staat waar de heerschappij van Xi steeds impopulairder is geworden.
De dictatuur wil een sterk signaal afgeven aan de massa’s, vooral de jongeren op het Chinese vasteland, die steeds meer sympathie hebben voor de beweging in Hongkong en nu geradicaliseerd worden door de economische crisis. Hoewel de massale arrestaties een zware klap zijn voor de massabeweging, zullen de regeringen van Hongkong en China met dit beleid geen periode van stabiliteit bereiken. De massale ontevredenheid als gevolg van het wanbeheer van de pandemie en de economische crisis – met name de schuldencrisis in China – zal nog steeds escaleren.
De Legco van Hongkong heeft een rol gespeeld als platform voor het politieke debat en in sommige gevallen zelfs voor het mobiliseren van massale protesten, hoewel de liberale pan-democratische leiders over het algemeen altijd hebben geprobeerd massastrijd te beperken en te vermijden. Het is ook gebruikt om de reikwijdte van het politieke debat te controleren en de woede van de bevolking te sturen naar beperkte juridische hervormingen en discussies over technische aspecten. De massabeweging zal op korte termijn een belangrijke focus verliezen, maar – zo zijn de tegenstrijdigheden van Xi’s repressieve beleid – op lange termijn zal het politieke debat buiten de door het kapitalistische establishment gecontroleerde kanalen worden gedwongen en radicaler worden.
De pan-democratische leiders hebben in feite weinig tot geen rol gespeeld in de massaprotesten van 2019; hun belangrijkste bijdrage was het verspreiden van illusies in het Westerse imperialisme als ‘democratisch’ tegenwicht tegen het Chinese imperialisme. Aangezien er onder deze partijen geen echte organisaties met lidmaatschapsstructuren bestaan, is hun belangrijkste invloed ontleend aan hun Legco-zetels. Veel van deze partijen zullen moeite hebben om door te gaan. Dit toont aan dat er dringend behoefte is aan een massaal alternatief voor de linkerzijde en de arbeidersklasse met democratische structuren om de strijd tegen de dictatuur en de pro-CCP-kapitalistische klasse van Hongkong aan te gaan.
Op langere termijn zullen de uiterst repressieve controlemaatregelen van Xi Jinping het kapitalisme in Hongkong en de CCP zelf alleen maar verzwakken. Deze politiek zal in de toekomst leiden tot een sociale en politieke explosie in Hongkong en China. Werkenden en jongeren in Hongkong moeten nadenken over de harde lessen van de strijd de voorbije jaren. De westerse kapitalistische regeringen zullen de strijd voor democratische rechten in Hongkong niet ondersteunen, net zomin als ze het recht van de Chinese werkenden om zelf vakbonden op te zetten niet verdedigen. Deze rechten zullen alleen worden afgedwongen door middel van een massale strijd. Dit zal des te sneller gaan als de werkenden en jongeren in Hongkong, China en de hele regio verenigd worden.
