Deze Pride Month zullen we, zoals elk jaar, zien dat grote bedrijven reclame maken met een pride thema, hun sociale mediaprofielen veranderen en vrijblijvende uitspraken doen over inclusiviteit. Het is een vrij eenvoudige poging om te verkopen dankzij Pride. De traditie en de echte wortels van Pride liggen in de strijd van de LGBTQIA+ gemeenschap voor gelijkheid en bevrijding. Tegelijkertijd weerspiegelt het ook een diepere trend – ook wel ‘regenboogkapitalisme’ genoemd – waarbij aandacht voor LGBTQIA+ rechten wordt gebruikt om de reputatie van een steeds meer in diskrediet gebracht systeem wit te wassen. Men tracht kapitalisme te koppelen aan concepten van sociale vooruitgang en persoonlijke vrijheid in plaats van de ongebreidelde ongelijkheid en onderdrukking die het echte gezicht ervan is.
Door Conor Payne
Bijna elk groot Pride-evenement wordt gedomineerd door megabedrijven en gevestigde politici, van wie velen pas ‘bondgenoten’ van de queer gemeenschap werden nadat onze bewegingen er al in waren geslaagd om meer wettelijke rechten en publieke acceptatie te verwerven. Natuurlijk betekent de ‘vrijheid’ die het regenboogkapitalisme biedt niet veel voor transpersonen die geen toegang hebben tot gezondheidszorg; voor LGBTQIA+ jongeren die door de huisvestingscrisis niet kunnen ontsnappen aan onveilige gezinssituaties; of aan vluchtelingen die dreigen te worden uitgezet naar landen waar ze zullen worden vervolgd om wie ze zijn.
Extreemrechtse aanvallen
De realiteit is dat we onder dit systeem geen gestage vooruitgang zien voor LGBTQIA+-mensen, maar het tegenovergestelde: een groeiende en internationale rechtse reactie die ons allemaal treft, en in het bijzonder de transgemeenschap. De kapitalistische media, politici en een aangemoedigd extreemrechts stimuleren een morele paniek gebaseerd op angst en verkeerde informatie over transpersonen, dragqueens en de ‘indoctrinatie’ van kinderen. Dit maakt deel uit van een bredere rechtse reactie die zich ook richt op migranten, de wereldwijde feministische beweging en links. Het is een strategie om de verworvenheden van bewegingen van onderdrukte mensen ongedaan te maken en om een steeds meer door crisis geteisterd kapitalisme te stabiliseren rond een reactionair autoritair programma.
In deze context zien we hoe oppervlakkig de zogenaamde bijdrage van het kapitalisme voor LGBTQIA+-rechten is. In de VS zagen we onlangs een klein voorbeeld hiervan bij Target, een grote winkelketen die Pride-artikelen uit zijn winkels heeft gehaald als reactie op een georganiseerde rechtse campagne. Het is niet alleen zo dat kapitalisme geen weg is naar echte bevrijding – er zijn redenen waarom dit systeem voortdurend leidt tot homofobie en transfobie. Het zit in het DNA.
Geschiedenis van gender onderdrukking
Vroege menselijke samenlevingen waren georganiseerd op basis van gelijkheid, inclusief gendergelijkheid en seksuele vrijheid. De ontwikkeling van een klassenmaatschappij en dus een bezittende elite bracht de systematische onderdrukking van vrouwen en gedwongen heteroseksuele gezinsstructuren met zich mee als een middel om een erfenis veilig te stellen voor opgebouwde rijkdom. De ontwikkeling van het kapitalisme installeerde ook het geïdealiseerde kerngezin, de sfeer waarin vrouwen het onbetaalde huishoudelijke werk zouden doen dat nodig is voor de reproductie van het systeem – inclusief het opvoeden van kinderen, koken en verzorgen. Daar waar vrouwen betaald werk verrichten worden ze uitgebuit als een laagbetaald deel van de beroepsbevolking.
Dit is niet alleen geschiedenis – het kapitalisme steunt vandaag de dag nog steeds op de onderdrukking van vrouwen. Hoewel het traditionele kerngezin in bepaalde opzichten verzwakt is, steunt het kapitalisme nog steeds op het idee dat zorg en huishoudelijk werk privé-verantwoordelijkheden zijn in plaats van de zorg van de hele gemeenschap. De waarde van de onbetaalde arbeid van vrouwen wordt wereldwijd geschat op bijna 1.000 miljard euro per jaar.
Het is niet mogelijk om zo’n systeem in stand te houden zonder een ideologie van rigide gendernormen of zonder de sociale controle van gender en seksualiteit. Queer-personen zijn het doelwit omdat ze bestaan buiten deze geïdealiseerde opvattingen over mannelijkheid en vrouwelijkheid en de structuur van het kerngezin. Kapitalistische samenlevingen hebben LGBTQIA+-mensen in het algemeen onderworpen aan criminalisering, pathologisering en stigmatisering. Achterhaalde ideeën over gender en seksualiteit zijn in de kapitalistische samenleving overgedragen door haar belangrijkste instellingen, waaronder religie, de media, het onderwijssysteem en de staat.
Socialistische strijd voor bevrijding
In de afgelopen decennia heeft de strijd van LGBTQIA+-mensen zelf aanzienlijke progressieve veranderingen teweeggebracht. Die strijd heeft ook een enorm positief effect gehad op de houding van mensen uit de werkende klasse, hoewel homofobie en transfobie natuurlijk deel blijven uitmaken van het dagelijks leven, zelfs in de meest ‘progressieve’ kapitalistische landen. Het kapitalisme zelf is niet fundamenteel veranderd en dit systeem in crisis haalt nu alle vooroordelen boven met als doel haar voortdurende heerschappij.
Het is geen verrassing dat veel LGBTQ+-jongeren ervan overtuigd zijn dat we, om echt bevrijding te bereiken, een einde moeten maken aan dit systeem en moeten vechten voor een alternatief. Dat alternatief is een socialistische samenleving gebaseerd op gelijkheid en solidariteit, waar rijkdom wordt weggenomen uit de handen van de kapitalistische elite en democratisch wordt gecontroleerd voor de behoeften van iedereen.
