Het is voor niemand nieuws, maar de ecologische strijd maakt deel uit van de toenemende politisering van jongeren in heel de wereld. De erfenis van een gehavende planeet zonder sociale rechtvaardigheid zet steeds meer tieners en jonge volwassenen aan tot strijd. De evolutie van Greta Thunberg, een 19-jarige Zweedse milieuactiviste en leidende figuur in de klimaatbeweging, is symptomatisch voor de evolutie van een hele generatie die radicaler wordt.
Door Maxime (Luik) uit maandblad De Linkse Socialist
Van de alarmbel luiden…
In 2018 betrad het 15-jarige Zweedse meisje de internationale arena met haar oproep tot een wereldwijde jongerenmobilisatie met schoolstakingen. Het doel? Om de stem van wetenschappers te zijn en politici te waarschuwen voor de klimaatnoodsituatie.
“Jullie hebben mijn dromen en mijn jeugd gestolen met jullie lege woorden. Jullie hebben gefaald. Ik ben nog één van de gelukkigen. Veel mensen lijden en sterven, hele ecosystemen storten in. En jullie praten maar over geld en over de sprookjes van eeuwige economische groei. Hoe durven jullie?” Greta trok aan de alarmbel en beschuldigde. Ze riep in haar toespraak voor de VN in 2019 op tot activisme. Maar politiek liet ze nog steeds aan ‘anderen’ over.
… tot het opnemen van de sociale strijd
De analyse van Greta Thunberg is duidelijker geworden. Naar aanleiding van haar boycot van de COP27-top in Egypte verklaarde ze: “De top is vooral een kans voor wereldleiders en machtige mensen om aandacht te krijgen.” Ze omschreef de bijeenkomst als “een forum voor greenwashing, leugens en bedrog.” In plaats van de beleidsmakers van de heersende klasse te willen overtuigen, heeft ze het nu over “sociale strijd” met een oproep tot mobilisatie. Greta wijst daarmee met de vinger naar de superrijken: “Een miljardair stoot volgens Oxfam een miljoen keer meer broeikasgassen uit dan een gemiddeld persoon. We weten wie we verantwoordelijk moeten houden voor de klimaatcrisis.”
Greta roept ook op tot het stopzetten van het gebruik en de exploitatie van fossiele brandstoffen, terwijl dit door de opeenvolgende ‘klimaatakkoorden’ van de COP “onder de mat geveegd wordt.” Ze voegde eraan toe dat er geen klimaatrechtvaardigheid mogelijk is zonder sociale rechtvaardigheid en mensenrechten.
De klimaattop COP27 werd gekenmerkt door een gebrek aan ambitie. De voorstellen waren beperkt tot kleine maatregelen die niet het leven op de planeet maar het gezicht van de politici moeten redden.
De klimaattop COP27 werd gekenmerkt door een gebrek aan ambitie. De voorstellen waren beperkt tot kleine maatregelen die niet het leven op de planeet maar het gezicht van de politici moeten redden. Zo komt er een hulpfonds voor landen die getroffen worden door de gevolgen van klimaatverandering. Dit werd voorgesteld als een “historische” stap vooruit, terwijl er niets beslist is over de financiering en de werking van het fonds. Het is net zoals de doelstelling om een opwarming van meer dan 1,5 graden tegen 2100 te voorkomen: de klimaattoppen bieden enkel gebakken lucht.
De sociale strijd richten op het hart van het systeem
De wijze waarop het discours van Greta Thunberg opschuift, is een uitdrukking van hoe het politieke bewustzijn van jongeren verandert. Het begon met het bewustzijn dat er een klimaatnoodtoestand is, maar het groeide doorheen de acties uit tot een besef dat er strijd nodig is omdat we niet op de passieve kapitalistische machthebbers kunnen rekenen. Jongeren leggen het verband tussen klimaat en sociale strijd. Ze bekritiseren het kapitalisme, racisme en genderongelijkheid.
Hiermee zijn we er nog niet om tot effectieve systeemverandering te komen. Sommige activisten tonen hun woede met individuele acties zoals het zich vastkleven aan kunstwerken om aandacht te vragen voor de klimaatnoodtoestand. Dergelijke acties zijn niet gericht op het overtuigen en betrekken van brede lagen van de bevolking, terwijl gezamenlijke strijd van de hele werkende klasse nodig is om de macht van de kapitalisten te breken.
Om met de gemeenschap controle uit te oefenen op de sleutelposities van de economie, moeten we die ook bezitten. De klimaatcriminelen van de multinationale energiebedrijven en andere machtige bedrijven offeren de planeet op om hun bankrekeningen te spijzen. Ze moeten onteigend worden en onder controle en beheer van de gemeenschap komen. Enkel dan is een dringende transitie mogelijk. De beste instrumenten om dit te bekomen, vinden we in het arsenaal van de arbeidersbeweging: het blokkeren van de economie door middel van stakingen en bedrijfsbezettingen door de werkende klasse zelf.
