Terwijl in de VS en wereldwijd miljoenen mensen de straat opgingen om te protesteren tegen racistisch politiegeweld dat tot de dood van George Floyd leidde, kwamen de afgelopen week ook in Nederland tienduizenden mensen de straat op. Het gaat niet alleen om solidariteit met de protesten in Amerika; het is ook een uitdrukking van de woede over racistisch politiegeweld en systematisch racisme in Nederland zelf. Maar juist nu is een nieuwe wet aangenomen, die potentieel nog meer politiegeweld mogelijk maakt.
Artikel door Barbara Veger, Rotterdam
Ook in Nederland komt dodelijk politiegeweld voor. Algemeen bekend is de dood van Mitch Henriquez, een ongewapende man van Arubaanse afkomst die vijf jaar geleden in den Haag overleed onder omstandigheden die erg doen denken aan die van George Floyd. Hij maakte tijdens een festival een grapje tegen de politie. “Ik heb een wapen”, zei hij en wees op zijn kruis. Hoewel het duidelijk was dat hij niet echt een wapen had, hield één van de agenten hem daarop langdurig in een nekklem, terwijl de andere vier agenten hem hardhandig bij zijn armen en benen vastpakten en in een politiebusje droegen. Kort daarop overleed hij. De vijf agenten zijn vrijuit gegaan en mochten zelfs in dienst blijven. Degene die de nekklem had toegepast, werd uiteindelijk slechts tot een voorwaardelijke straf van zes maanden veroordeeld. De andere agent, die in eerste instantie was veroordeeld voor een voorwaardelijke straf omdat hij Mitch Henriquez op zijn neus had geslagen en met pepperspray bewerkt had, werd zelfs helemaal vrijgesproken.
Maar zij zijn niet de enigen. De politie hoeft zich vrijwel nooit voor de rechter te verantwoorden voor toepassing van politiegeweld. De organisatie Controle Alt Delete, die politiegeweld monitort, bericht dat de Rijksrecherche geen cijfers publiceert waarbij iemand omkomt door bijvoorbeeld een nekklem, zoals bij Mitch Henriquez het geval was. Controle Alt Delete houdt sinds 2016 alle cijfers bij van mensen die tijdens of kort na hun arrestatie overleden zijn. Tussen 2016 en nu zijn in totaal 41 mensen omgekomen, maar het Openbaar Ministerie heeft geen van deze zaken doorgestuurd naar de rechter. Terwijl in tenminste een aantal gevallen, zoals die van Salim Hadj Ali, Raymon Goekol en Tomy Holten, alles er op wijst dat zij volkomen ongevaarlijk waren en door grof politiegeweld om het leven zijn gekomen. Tomy Holten stierf slechts een paar maanden geleden, in maart. Ook in andere zaken, waarbij agenten zich schuldig maken aan racisme, wordt niet tot vervolging overgegaan. De agenten in Den Haag bijvoorbeeld, die zichzelf onderling ‘Marokkanenverdelgers’ noemden, zijn uiteindelijk alleen op een ander bureau neergezet.
Dit zijn de meest extreme gevallen. Maar er is ook het ‘alledaagse’ racisme. Mensen met een niet-westerse migratieachtergrond worden systematisch gediscrimineerd door de politie, ook in Nederland – zo worden we 3 tot 7 keer vaker gecontroleerd dan autochtone Nederlanders. Daarnaast is er nog het racisme op de arbeidsmarkt, in het uitgaansleven, in de maatschappij als geheel…. Mensen met een migrantenachtergrond zijn vaker werkloos, hebben vaker lage lonen, vaker slechte huisvesting en hun kinderen gaan vaker naar scholen waar er een enorm lerarentekort is. Daarbovenop staan velen van ons nu in de frontlinie in de strijd tegen covid-19, als zorgmedewerkers, schoonmakers, supermarktmedewerkers ed. Geen wonder dat de woede enorm is, en nu naar boven komt met als inspiratie de enorme protesten in de VS.
Bizar genoeg nam juist nu de Eerste Kamer een nieuwe wet aan over geweldsgebruik door agenten, die potentieel meer politiegeweld mogelijk maakt. De ambtsinstructie wordt de nieuwe strafrechtelijke norm voor agenten die geweld gebruiken. Het addertje zit er niet zozeer in dat agenten per definitie een lagere straf krijgen bij excessief geweld – dat hoeft niet – of niet meer voor doodslag veroordeeld zouden kunnen worden – dat kan nog steeds – maar in de inhoud van de ambtsinstructie. Die moet nog beoordeeld worden door de Raad van State en de uiteindelijke inhoud is nog niet openbaar, maar de oorspronkelijke versie bevatte een vergaande uitbreiding van de mogelijkheid voor de politie om geweld te gebruiken.
Zo mag de politie rubberkogels op dit moment alleen inzetten tegen iemand van wie het aannemelijk is dat hij een gereed wapen heeft, of die zich aan zijn aanhouding probeert te onttrekken. Maar straks mag de politie rubberkogels ook gebruiken tegen mensen die de openbare orde verstoren. Dat zou dus kunnen betekenen dat de politie met rubberen kogels op demonstranten mag schieten! We zagen bij gewelddadig politieoptreden in Frankrijk tegen de gele hesjes wat voor schade rubberen kogels kunnen veroorzaken, zo waren er bijvoorbeeld veel mensen die een oog verloren…… Ook kunnen pepperspray en stroomstootwapens straks ingezet worden bij iedere aanhouding, of het nu gaat om een overval of over wildplassen, zo waarschuwt de Orde van Advocaten. Ook Amnesty International heeft haar zorgen geuit over de ambtsinstructie.
Alle partijen behalve DENK hebben ingestemd met het wetsvoorstel en daarmee dus ook ruim baan gegeven voor een ambtsinstructie die wel eens zeer vergaand politiegeweld zou kunnen legitimeren. Ook de SP heeft dus voorgestemd, en dat is een grote fout. De nieuwe ambtsinstructie is een gevaar, niet alleen voor mensen met een andere huidskleur, maar voor de hele linkse beweging en de arbeidersbeweging. Laten we niet vergeten dat ook in Nederland grof politiegeweld is ingezet tegen demonstranten, bijvoorbeeld tegen stakende havenarbeiders in 1979, tegen krakers in de 80’er jaren en tegen studenten in de 90’er jaren.
Ons antwoord moet zijn: een ééngemaakte strijd van jongeren en werkenden van alle afkomsten tegen politiegeweld en racisme! Alles wat ons verdeelt, verzwakt ons! Geen verdergaande geweldbevoegdheden voor de politie! Controle vanuit de gemeenschap op het politieapparaat en de politieopleiding, door middel van democratisch gekozen comités, die de macht hebben om zaken als etnisch profileren en machtsmisbruik aan de orde te stellen tijdens de politieopleiding, maar ook agenten te ontslaan en in dienst te nemen!
De protesten in de VS tonen aan dat verzet loont: de vier agenten die verantwoordelijk zijn voor de dood van George Floyd worden nu vervolgd. Dat zou zonder de massale protesten nooit gebeurd zijn. We moeten ook in Nederland de beweging verder opbouwen en niet alleen eisen stellen tegen racisme en politiegeweld, maar deze ook verbinden met de strijd voor sociale eisen: een minimumloon van 14 euro per uur, strijd tegen ontslagen en voor arbeidsduurvermindering met behoud van loon, voor betaalbare huisvesting en goede zorg en onderwijs voor iedereen.
De huidige gezondheids- en economische crisis zullen de kapitalisten ons willen laten betalen, door middel van massaontslagen, bezuinigingen enz. Daar zal massaal verzet tegen komen. Ook in Nederland bestaat het gevaar, dat het establishment meer en meer zal overgaan tot repressie van protestbewegingen. Deze nieuwe ambtsinstructie dreigt hen daarvoor meer mogelijkheden te geven. Daarom moeten we er nu tegen vechten! Daarbij mag de arbeidersbeweging zich niet afzijdig houden. Vakbonden en SP moeten zich bij de strijd aansluiten.
Onderdrukking en racisme zitten in het DNA van het kapitalisme. Zoals Malcolm X al zei: “You cannot have capitalism without racism”. Zolang er klassen bestaan, en een minderheid van kapitalisten de meerderheid van arbeiders uitbuit, zolang zal er ook onderdrukking bestaan en zal het establishment proberen ons te verdelen om beter te kunnen heersen. Daarom vechten wij voor een democratisch socialistische maatschappij, waar voorgoed een einde gemaakt kan worden aan uitbuiting, onderdrukking en racisme.
