Afgelopen weekend waren er belangrijke keerpunten in de oorlog. Er werd hevig gevochten en de UNHCR waarschuwde dat 5-7 miljoen mensen gedwongen kunnen worden om te vluchten. Poetin dreigde dat Rusland over kernwapens beschikt. De westerse mogendheden hebben Rusland in principe uit de financiële wereld gezet. De sociaaldemocratische kanselier van Duitsland, Olaf Scholz, zei dat de militaire uitgaven van het land worden verhoogd tot twee procent van het BBP, tot meer dan 80 miljard euro.
De EU geeft de Oekraïense regering 450 miljoen euro om wapens te kopen. Een aantal andere regeringen, waaronder Zweden, zegt wapens en militaire uitrusting toe. Dat betekent dat Zweden voor het eerst sinds 1939 wapens stuurt naar een oorlog.
Sociaaldemocratische linkse figuren als Daniel Suhonen opperen het idee dat Zweden, net als Finland, eventueel lid kan van de NAVO. De veranderingen voltrekken zich in een oogwenk, als een gigantische “shockdoctrine” – d.w.z. een belangrijke gebeurtenis die wordt gebruikt om een drastische beleidsverandering in het belang van het kapitaal door te drukken. Links, de arbeidersbeweging en iedereen die tegen de oorlog is, hebben een democratische discussie over deze kwesties nodig.
Wat kan oorlogen stoppen?
De Russische invasie is niet zo gemakkelijk als Poetin had gehoopt. De oppositie in Oekraïne is massaal, inclusief lokale verdedigingsgroepen. In Rusland neemt het protest tegen de oorlog toe, vooral onder jongeren. In Berlijn verzamelden zich tot een half miljoen mensen tegen de oorlog.
De prioriteit van de arbeidersbeweging en de internationale anti-oorlogsbeweging, en van links overal ter wereld, is humanitaire steun aan het Oekraïense volk en maximale steun aan het verzet in Rusland. De ontevredenheid over het regime van Poetin was al voor de oorlog sterk aanwezig. Oorlog en oorlogvoering zijn in het verleden gestopt door massabewegingen, opstanden en revoluties, van de vakbondsstrijd van 1905 die een einde maakte aan de Zweedse oorlog met Noorwegen tot de Russische Revolutie van 1917 die leidde tot het einde van de Eerste Wereldoorlog en de terugtrekking van de VS uit Vietnam waarbij het verzet tegen de oorlog in de Verenigde Staten van doorslaggevend belang werd.
Wat heeft tot de oorlog geleid?
Vladimir Poetin is een meedogenloze despoot, die bereid is alle oppositie te verpletteren en zijn machtssfeer uit te breiden naar Oekraïne, Wit-Rusland, andere buurlanden en oorlogsgebieden, zoals in Syrië. Poetins regime is het resultaat van decennia waarin het mondiale kapitaal vrijelijk zijn gang kon gaan. Het stalinistische systeem stortte in en werd vervangen door de heerschappij van kapitalistische oligarchen. Een tijd lang leken Poetin en het Westen samen te werken. Voor de volkeren van de voormalige Sovjet-Unie betekende dit een drastische verlaging van de levensstandaard, met inbegrip van een kortere levensverwachting.
Tegelijkertijd werden nieuwe imperialistische tegenstellingen opgebouwd. Het gaat om een wereldwijde machtsstrijd – gevechten om strategische gebieden, grondstoffen en economie, wat tegenwoordig geopolitiek wordt genoemd. De wereld van vandaag wordt in toenemende mate politiek en militair gedomineerd door de nieuwe Koude Oorlog tussen het VS-imperialisme en het Chinese imperialisme. Poetin rekende erop dat de relatieve verzwakking van het VS-imperialisme na Irak, Afghanistan, de financiële crisis en de nieuwe Koude Oorlog hem ruimte zou geven, zoals dit het geval was in Syrië. Maar de oorlog heeft zich niet ontwikkeld zoals hij dacht en het Westen heeft harder gereageerd. Zijn campagne zal daarom worden geïntensiveerd.
De belangrijkste slachtoffers van de oorlog zijn de mensen in Oekraïne, terwijl de verantwoordelijkheid ligt bij het mondiale kapitalistische systeem dat Poetin en de verhardende imperialistische tegenstellingen heeft geschapen.
Is de NAVO van karakter veranderd?
De NAVO is het oorlogsverbond dat in 1999 meer dan 70 dagen lang de bevolking van de Servische hoofdstad Belgrado bombardeerde, dat in 2011 Libië bombardeerde en dat vanaf 2015 de oorlog in Afghanistan leidde. Deze oorlogsinspanningen werden verborgen achter frasen over democratie en natievorming (ook al ontbrak voor het bombarderen van Belgrado de steun van de VN). Maar, net als in Irak, slaagden de bombardementen er niet in de weg vrij te maken voor democratische rechten. Het resultaat is het duidelijkst in Afghanistan, met de Taliban aan de macht en een hongerende bevolking. In Libië leidde de NAVO-bombardementenoorlog, waaraan ook Zweden deelnamen, tot de verplettering van de volksopstand.
De NAVO is de motor van de wereldwijde militaire wapenwedloop, met overal drastisch gestegen militaire uitgaven. De NAVO wordt geleid door het VS-imperialisme en handelt in het belang van de VS. In de Zweedse arbeidersbeweging en de samenleving is er al lange tijd een sterk verzet tegen de NAVO. Socialisten strijden tegen de oorlog van Poetin en blijven tegelijkertijd gekant tegen de NAVO.
Zullen wapenleveringen voor vrede en vrijheid zorgen?
In de afgelopen 12 maanden hebben de Verenigde Staten wapens ter waarde van een miljard dollar naar Oekraïne gestuurd. Nu zijn er drones uit Erdoğans Turkije, raketten uit Duitsland en kogelvrije vesten van het Zweedse leger. Het Zweedse leger heeft eerder Oekraïense soldaten getraind. Het Finse parlement en het Deense parlement hebben unaniem besloten wapens te sturen.
Het feit dat regeringen nu wapens naar Oekraïne sturen, gebeurt niet om humanitaire redenen. Een schrijnend voorbeeld hiervan zagen we in Afghanistan. Meer dan 20 jaar lang werd prioriteit gegeven aan militaire operaties, met verwoestende resultaten.
De wapens die nu worden gestuurd kunnen de Russische aanval misschien vertragen, maar weinigen geloven dat het de oorlog kan beslissen. Het grootste effect moet komen van een opstand tegen de oorlog in Rusland zelf, ondersteund door internationale massaprotesten en een wereldwijde arbeidersblokkade tegen de oorlogsmachine van Poetin.
Het is onwaarschijnlijk dat de Westerse mogendheden luchtmacht en soldaten zullen inzetten, wat een grote oorlog zou veroorzaken. Maar de druk zal toenemen voor een escalatie.
Het feit dat de publieke opinie massaal voorstander is van het beëindigen van de verschrikkingen van de oorlog, betekent dat de regeringen in eerste instantie steun kunnen krijgen voor wapentransporten naar Oekraïne. Dit zal ook worden gebruikt voor nog grotere investeringen in het leger in land na land en voor de toetreding van zowel Finland als Zweden tot de NAVO.
Hebben de werkenden en hun gezinnen gemeenschappelijke belangen met regeringen, kapitaal en het leger?
De staat is niet neutraal, het is uiteindelijk een instrument voor de belangen van de heersende klasse (kapitalisten). Socialisten waarschuwen dat gewapende militairen en politie zullen worden ingezet tegen arbeidersstrijd en massaprotesten in eigen land.
Buitenlands beleid is een voortzetting van binnenlands beleid. Helaas hebben verschillende linkse en arbeiderspartijen door de geschiedenis heen steun verleend aan oorlog en militaire interventie, met als gevolg dat ze daarmee ook rechtse politiek en achteruitgang binnen hun eigen land hebben gelegitimeerd.
De arbeidersbeweging is opgekomen in de strijd tegen militarisme en oorlog. Een lichtend voorbeeld hiervan is toen de Zweedse arbeidersbeweging er in 1905 in slaagde de oorlogsplannen tegen Noorwegen tegen te houden met de slogan “Weg met de wapens”. Toen de sociaaldemocratische leiding tijdens de Eerste Wereldoorlog sociale vrede beloofde (steun aan de regering), reageerden de linkerzijde van de sociaaldemocratie en de jeugdbond met een campagne tegen de oorlog.
Hoe moet het volk van Oekraïne zich verdedigen?
President Zelenski is een populistische rechtse politicus die niet de belangen van het Oekraïense volk behartigt. Zijn regering heeft de belastingen voor grote bedrijven verlaagd, terwijl de levensstandaard voor de meeste arbeiders is blijven dalen. Veel Oekraïners willen een volksverdediging, en duizenden zijn gemobiliseerd, zelfs met zelfgemaakte wapens. Op verschillende video’s is te zien hoe mensen een beroep doen op de Russische soldaten om niet te schieten, waardoor sommige tanks omkeren.
Is er in de vreselijke beproeving die het Oekraïense volk nu te wachten staat, ondanks de nood, een manier om via een voortdurende politieke strijd het heft in eigen handen te nemen? De verdedigingscomités die nu nodig zijn om de strijd voort te zetten om weerstand te bieden aan wat een Russische bezetting lijkt te zijn, vereisen een democratische organisatie en coördinatie van onderaf. Een door de NAVO geleid Oekraïne is geen democratisch of rechtvaardig alternatief.
Voor een sterke beweging tegen oorlog en imperialisme
Voor socialisten is, ook in een oorlog, het uitgangspunt altijd wat de arbeiders, de armen en de gewone mensen ten goede komt. De beste tradities van de arbeidersbeweging bestaan uit verzet tegen oorlog en militarisme en dit op basis van een onafhankelijke verdediging van de eigen belangen, zonder bondgenootschap met rechts, het kapitaal en de staat.
Ongeacht de ontwikkeling van de oorlog in de komende week, zal het alles en iedereen nog lange tijd beïnvloeden: het bewustzijn, de machtsverhoudingen en de economie. Al wie zich tegen de oorlog verzet, moet de oorlog en het globale kapitalistische systeem analyseren en het protest ertegen helpen mobiliseren.
