Hij was de Gaddafi van Italië, een rechts-populistische leider die beweerde voor de werkende klasse op te komen, maar eigenlijk alleen voor zichzelf en de corrupte Italiaanse elite op kwam. Silvio Berlusconi, de naam die sinds 1994 verbonden was met populistisch rechts in Italië. Deze Berlusconi was premier van 2001 tot 2006 en van 2008 tot 2011. Zijn beleid was corrupt te noemen, miljoenen aan euro’s verdwenen. Ondertussen legde Berlusconi het fundament voor de enorme armoede en ongelijkheid die anno 2023 heersen over de Italiaanse Republiek.
Artikel door Jorein Versteege
Het is geen toeval dat Muammar Gaddafi en Silvio Berlusconi het goed met elkaar konden vinden. Gaddafi en Berlusconi waren showmannen die van optredens en spektakels hielden. In 2003 begon de ”Lieve Broederlijke Leider van de Grote Socialistische Libische Arabische Volks Jamahiriya” met kapitalistische hervormingen, aangemoedigd door Berlusconi vanuit Italië. Die zorgde ervoor dat Gaddafi geaccepteerd werd binnen de EU als handelspartner. Bij elk bezoek aan Libië werd Berlusconi verheerlijkt door de Libische staatspropaganda, die daar erg van genoot!
Silvio Berlusconi begon vroeg als kapitalist en bouwde een media imperium op. In de jaren 80 had hij een eigen vermogen van 113 miljard Italiaanse lieren, wat gelijk is aan 58 miljoen euro in 2023. Berlusconi stond aan de wieg van de eerste commerciële zender van het land: Canale 5. Dit zou hem in zijn politieke carrière helpen, aangezien hij eigenaar was van Canale 5. Dat hij zo’n enorm imperium kon opbouwen dankte Silvio grotendeels aan Bettino Craxi van de corrupte Italiaanse Socialistische Partij.
De sociaaldemocraten in Italië waren altijd al rechtser. Dit kwam omdat de Italiaanse Communistische Partij (PCI) een veel grotere invloed op de arbeidersbeweging had, dan de kleinere Italiaanse Socialistische Partij (PSI). De sociaaldemocraten werkte nauw samen met de kapitalistenklasse (waaronder Silvio Berlusconi) om de communisten buiten de regering te houden. Bettino Craxi was PSI leider van 1978 tot 1993 en ook premier van het land in de jaren 80. Door coalities met de christendemocraten waren de sociaaldemocraten aan de macht, van links beleid was geen spraken.
Tijdens het premierschap van Bettino Craxi kreeg de kapitalistische media meer rechten en mocht Canale 5 landelijk gaan uitzenden. Dit versterkte de greep van Silvio Berlusconi over wat Italianen op televisie te zien kregen. Dit was het tijdperk voor het internet en de televisie bepaalde in de jaren 80 en 90 wat mensen zagen en hoorden. Na lange juridische gevechten won de commerciële media het van de publieke omroepen en in 1990 werd Canale 5 een landelijke televisiezender.
Het was in 1994 dat Berlusconi zijn politieke fanclub oprichtte. ”Voorwaarts Italië” diende enkel als politiek voertuig om zijn commerciële belangen te dienen. Berlusconi was altijd het gezicht van ”Voorwaarts Italië”, alles draaide om hem. Hij speelde op mannelijk chauvinisme, anti-feminisme en vooral conservatieve opvattingen. Daarnaast kon hij gebruik maken van gratis propaganda. Canale 5 was zijn bezit en zond dagelijks pro-Berlusconi propaganda. Die beweerde dat politiek links voor alle ellende verantwoordelijk was, ondanks het feit dat centrumlinks altijd pro-kapitalistische politiek voerde.
Berlusconi won in 1994 zijn eerste verkiezing. De rechtse coalitie hield echter niet lang stand, omdat vooral de Nationale Alliantie zich behoorlijk antisemitisch gedroeg en Benito Mussolini verheerlijkte. Silvio Berlusconi had geen probleem met de neofascisten, maar hun gedrag zorgde voor instabiliteit en het lukte hem niet om ze te temmen, aldus nog niet in 1994. Toen de rechtse separatisten van Liga Noord het kabinet verlieten moest Berlusconi zijn ontslag in dienen. Centrumlinks zou tot 2001 aan de macht blijven.
Met de opheffing van de Italiaanse Communistische Partij (PCI) had Berlusconi geen concurrent die zich tegen het systeem verzette. De opvolgers van de PCI kozen voor regeringsdeelname onder het kapitalisme en vervreemde zich van hun achterban. Daar speelde de Berlusconi fanclub op in en wist hun stem voor zich te winnen in 2001. De coalitie rond ”Voorwaarts Italië” bestond opnieuw uit rechtse separatisten van de Liga Noord, neofascisten van de Nationale Alliantie en de christendemocraten.
Met populistisch taalgebruik had Silvio Berlusconi in 2001 weer gewonnen. Maar de Italiaanse Republiek is een zwakke kapitalistische staat en de ongelijkheid groeide alleen maar door. De verkiezingen werden ondertussen een nutteloze strijd tussen een liberaal kapitalistisch kamp en een conservatief kapitalistisch kamp. Berlusconi leidde het rechtse kamp en Romano Prodi het zogenaamde ”linkse” kamp. Van een echte linkse oppositie was geen spraken omdat Prodi een neoliberaal was, net zo trouw aan het kapitalisme als de chauvinistische Berlusconi.
Deze Romano Prodi kwam niet uit de PCI. Hij kwam uit de christendemocratie, maar verafschuwde het rechtse populisme. Romano Prodi keerde zich tegen Silvio Berlusconi en ging samenwerken met ex-PCI leiders, die zich verenigde in de kapitalistische Democratische Partij. Gesteund werden de ex-communisten ook door de Heropgerichte Communistische Partij, die ervoor koos om steun te geven aan het anti-Berlusconi kamp. In 2006 gingen de gematigde communisten nog verder door openlijk deel te nemen aan het tweede Prodi kabinet.
Doordat Prodi geen verbeteringen kon brengen won Berlusconi de verkiezingen van 2008. Dat was ook het jaar waarin de communisten uit het parlement gestemd werden. Hun gematigde en uiteindelijk pro kapitalistische houding had hiertoe geleid. Toch hadden veel Italianen geen zin in de elitaire Berlusconi en Prodi. Een nieuwe populistische partij genaamd de Vijf Sterren Beweging won uit het niets 25% van de stemmen in 2013. Vijf jaar later zouden deze populisten zelfs 32% van de stemmen krijgen.
Het laatste kabinet van Berlusconi bestond van 2008 tot 2011. Italië kwam in een diepe crisis en de EU eiste zware bezuinigingen. Dit is iets wat de rechtse populist altijd probeerde te voorkomen, want dan moest hij snijden in de sociale uitgaven. Aan zijn eigen vermogen en dat van zijn kapitalistenklasse zou Berlusconi natuurlijk niet komen. Uiteindelijk moest het kabinet meer dan 59 miljard euro bezuinigen tot grote woede van de Italiaanse werkende klasse. Berlusconi was ontmaskerd, hij liet het land met een staatsschuld van 1,9 biljard euro achter.
In 2013 werd de voormalige premier schuldig bevonden aan belastingontwijking. Er wordt vermoed dat de seksistische eigenaar van AC Milan, een eigen vermogen van 7 miljard euro had en weinig tot nooit belasting betaalde. Toch hoefde Berlusconi niet in de cel, omdat hij veel vrienden had in hogere kringen. Hij hoefde alleen maar onbetaalde arbeid te verrichten met Alzheimer patiënten. In datzelfde jaar werd de Berlusconi fanclub; ”Voorwaarts Italië” heropgericht, ook al zou de partij nooit meer de steun van vroeger krijgen. Silvio Berlusconi bleef de absolute leider van zijn fanclub tot aan zijn dood.
De verkiezingen in 2018 waren een overwinning voor de rechtse Liga Noord, deze voormalige separatisten werden de nieuwe rechtse populisten, terwijl ”Voorwaarts Italië” stagneerde. Giuseppe Conte werd de nieuwe premier en leidde een coalitie tussen de Vijf Sterren Beweging en de Liga Noord. Natuurlijk kon ook deze regering niets veranderen omdat ze niet durfde te breken met het kapitalisme. Daar zouden de neofascisten goed gebruik van maken. Want op 22 oktober 2022 kwamen de extreemrechtse Broeders van Italië aan de macht met Giorgia Meloni.
”Voorwaarts Italië” is nu een junior partner van de neofascisten, die de Italiaanse Republiek besturen. Silvio Berlusconi zelf kwam na 2013 in opspraak voor corruptie, seks met minderjarigen en belastingontwijking. De Panama Papers maakte duidelijk dat Berlusconi via offshore bedrijven zijn geld verstopte voor de belastingdienst en toen Libische rebellen in augustus 2011, de Jamahiriya van zijn vriend Gaddafi omver wierpen, gaf hij steun aan de Libische dictator. Ook met Vladimir Putin had Silvio Berlusconi een warme vriendschap. Hij praatte de invasie van Oekraïne goed door te beweren dat Putin geen keus had.
Op 12 juni 2023 overleed Silvio Berlusconi op 86 jarige leeftijd. Hij was de vijand van de Italiaanse arbeidersklasse geweest en kon alleen winnen doordat politiek links geen socialistisch alternatief op het rechtse populisme wou neerzetten. Uiteindelijk is Berlusconi ingehaald door zijn voormalige coalitiepartners, de ex-separatisten en neofascisten. Italiaanse politiek rechts is daarom nog niet verslagen, Giorgia Meloni zal alles doen om het Italiaanse kapitalisme van dienst te zijn. Net als Berlusconi is haar populisme pure misleiding!
De Italiaanse arbeidersbeweging komt langzaam in actie. Stakingen en acties worden meer opgevoerd. Dit toont dat de strijdvaardigheid van werkenden toeneemt, ook al ontbreekt nog een socialistisch alternatief. De ex-communisten zijn nu brave neoliberalen geworden en dienen het Italiaanse kapitalisme. Hun verraad is ook een oorzaak waarom het vertrouwen in de Italiaanse politiek afneemt. Berlusconi was uiteindelijk een Donald Trump figuur die enkel en alleen aan zichzelf dacht.
Revolutionair socialisten pleiten voor verzet tegen Giorgia Meloni, de Liga Noord en ”Voorwaarts Italië”
– Tegen het autoritaire beleid zoals het verbod op bijeenkomsten, die de regering heeft ingevoerd om antifascistische protesten te verbieden.
– Tegen de bezuinigingen die de Europese Unie afdwingt.
– Voor een Italiaanse Socialistische Republiek als onderdeel van een vrijwillige socialistische federatie van Europa.
