“Never waste a good crisis,” verspil nooit een goede crisis. Het behoort wellicht tot de ‘goede’ raad die kapitalisten elkaar geven op hun onderonsjes. Ja, het is crisis, maar dat creëert ook opportuniteiten, knipoog. Maandenlang werd het nieuws gedomineerd door inflatie en energieprijzen die door het dak gingen. Kapitalisten in verschillende sectoren zagen hun kans schoon om ook een extra graantje mee te pikken.
Door Bart Vandersteene uit maandblad De Linkse Socialist
Notitie: Dit artikel beschrijft de Belgische situatie, die Nederlandse lijkt er echter sterk op.
Dit is geen kwestie van gebrekkige moraal maar van kapitalistische concurrentielogica. Zo stelde ook econoom Paul De Grauwe het in een interview met Radio 1 op 13 mei: “Dat zit in het kapitalistisch systeem ingebakken. Als je de kans hebt om zoveel mogelijk winst te maken, dan ga je dat doen.”
Graaiflatie, kandidaat voor woord van het jaar
De Europees Centrale Bank stelde recent in een rapport dat 60% van de inflatie te wijten is aan graaiflatie. Inflatie is dus een instrument voor een transfer van rijkdom van de werkenden en hun gezinnen naar de kapitalisten.
Alle redenen die de voorbije jaren werden opgevoerd als oorzaak voor de hoge inflatie hebben ergens wel een rol gespeeld: een vastgelopen tanker in het Suez-kanaal, de oorlog in Oekraïne, de ongelijke heropleving na de pandemie, de oplopende geopolitieke spanningen en handelsoorlogen en natuurlijk de impact van 15 jaar lang goedkoop geld met historisch lage intrestvoeten. Maar zelfs de ECB kan niet anders dan erkennen dat, naast deze reële factoren, de onverzadigbare honger naar winsten een essentieel onderdeel van inflatie is.
Vorig jaar heette het nog overwinsten, meer dan ‘gewone’ winstcijfers door uitzonderlijke omstandigheden, bijvoorbeeld in de energiecrisis. Nu heet het graaiflatie, het verder verhogen van de consumptieprijzen enkel en alleen om de winsten te verhogen.
Prijscontrole nu! Of moeten we verder denken?
Uit verschillende hoeken groeit de roep naar prijscontrole. In uitzonderlijke tijden moet je de markt corrigeren, heet het. Vooruit en PS willen “tijdelijk maximumprijzen invoeren, maximale winstmarges of prijsblokkeringen bij ernstige verstoringen van de markt.” Ook de Partij van de Arbeid van België en Test-Aankoop pleiten voor prijscontroles.
Paul De Grauwe ziet dat niet zitten: “Bedrijven gaan minder produceren of zelfs andere goederen en diensten duurder maken.” Hij heeft een punt. Prijscontrole klinkt goed en zal op heel korte termijn werken. Maar telkens als je probeert het kapitalistische beest te temmen, zal het zich verzetten en de macht terug naar zich toe proberen te trekken.
Er zijn veel voorbeelden uit de geschiedenis waarbij de kapitalisten in reactie op prijscontroles schaarste creëren. Ze weigeren te produceren, creëren bewust tekorten en dus een crisissfeer in de samenleving. Ze houden dit vol tot de overheid overstag gaat en de prijscontroles laat varen. Prijscontroles kunnen daarom enkel efficiënt zijn wanneer ze een eerste stap betekenen in de richting van een meer fundamentele controle over de economie. Je kan nooit echt controleren wat je niet bezit en dus moet het bezit van de sleutelsectoren van de economie in publieke handen komen.
Automatische loonindexering: de beste bescherming tegen graaiflatie
De beste bescherming tegen inflatie, graaiflatie, kapitalistische waanzininflatie is een automatische loonindexering. Op die manier weten kapitalisten dat elke prijsverhoging van hun producten zich automatisch vertaalt in hogere lonen. Zo is er dus geen verlies aan koopkracht.
België is een van de enige landen ter wereld waar er nog een indexering van de lonen bestaat. De indexering staat echter permanent onder druk en is al danig afgezwakt. Hierdoor zijn er belangrijke hiaten. De index moet volledig hersteld worden!
In het jaar 2022 verloor een werknemer in de eurozone gemiddeld 5% welvaart. Dit op één jaar tijd. Geen loonindexering in tijden van hoge inflatie betekent een snelle verarming van de werkende klasse ten voordele van de kapitalistische klasse en het zijn de zwakste delen van de werkende klasse die de zwaarste prijs betalen.
Daarom laten kapitalisten, hun politieke vertegenwoordigers en opiniemakers in kranten en op TV, geen kans onbenut om onze index in vraag te stellen, ze te ondermijnen om ze ooit te kunnen afschaffen! Daar mag geen millimeter aan worden toegegeven.
Integendeel, de index moet worden hersteld. De korf van producten van de index moet een exacte uitdrukking zijn van het uitgavenpatroon van een gemiddeld gezin van de werkende klasse. Er mag geen vertraging zitten op het doorvoeren van de loonsverhoging. Meer dan 1,3 miljoen Belgische werkenden kregen in januari een indexaanpassing van meer dan 11%. Dit klinkt indrukwekkend, maar in de feiten ging het om een inhaaloperatie. Gedurende een volledig jaar werd het loon maand per maand minder waard. Het ACV berekende dat iemand met een mediaanloon dat slechts in januari werd geïndexeerd de afgelopen twee jaar ongeveer 3400 euro aan koopkracht verloor.
De vakbonden mogen zich niet in het defensief laten duwen en moeten resoluut strijden voor een volwaardige, directe en automatische loonindexering voor alle werknemers en uitkeringsgerechtigden.
