Op de dag dat Rusland onverwachts zijn eerste wedstrijd won op de Wereldbeker voetbal, kondigde de regering een zware aanval op de pensioenen aan. Prominente politici in de regering spraken al langer over de noodzaak om de pensioenleeftijd te verhogen. Die leeftijd was al decennialang vastgesteld op 55 jaar voor vrouwen en 60 voor mannen. Meteen na zijn herverkiezing in maart verklaarde ook Poetin dat hij in zijn nieuwe ambtstermijn de pensioenleeftijd voor mannen zou optrekken tot 63 jaar. Maar toen de regering met de effectieve plannen kwam, bleek het te gaan om een verhoging tot 67 jaar voor mannen en 63 jaar voor vrouwen.
Artikel door Rob Jones, Socialistisch Alternatief (onze zusterorganisatie in Rusland)
Er was direct woede rond deze maatregel. De kleine Confederatie van Onafhankelijke Vakbonden (KRT) zette een petitie op tegen de hervorming. Op een paar dagen tijd waren er meer dan twee miljoen ondertekenaars. Het leefde zo sterk dat zelfs de officiële met de staat verbonden vakbondsfederatie en enkele geïsoleerde verkozenen van de heersende partij ‘Verenigd Rusland’ positie innamen tegen de verhoging van de pensioenleeftijd. Dit hield parlementsleden die uit de officiële vakbond komen uiteraard niet tegen om in het parlement voor de maatregel te stemmen.
Tijdens de Wereldbeker waren openbare protestacties verboden, in het bijzonder in de steden waar er gevoetbald werd. Maar het spontane protest verspreidde zich toch doorheen het land. In september komen er nu nieuwe acties. Peilingen geven aan dat 90% tegen de maatregel is en een significant aantal is bereid om er actief rond te protesteren. Sinds mei is de populariteit van de regering fors afgenomen: het aandeel van de bevolking dat ontevreden is met de regering steeg van 27 tot 48%, met de premier van 32 tot 55% en met president Poetin van 10 tot 27%.
Het ongenoegen is opmerkelijk sterk onder jongeren. Zij roepen: ‘We zullen niet leven tot aan ons pensioen.” De jongeren zijn niet alleen bezorgd om hun toekomst. De afgelopen jaren hebben besparingen in gezondheidszorg en de reeds zo goed als niet bestaande sociale zekerheid ertoe geleid dat de zorg voor ouderen bijna volledig bij gezinnen terechtkomt.
De regering stelt dat er geen geld is voor de pensioenen omwille van demografische veranderingen. De regering stelt dat er in het verleden drie tot vier werkenden waren voor elke gepensioneerde, terwijl dat er nu minder dan twee zijn. Dat is een dubieus argument omdat de Russische pensioenen in hoofdzaak gefinancierd worden door bijdragen uit het verleden. De echte reden voor de crisis is dat het geld dat in de Sovjet-periode werd bijgedragen geplunderd werd na de herinvoering van het kapitalisme. Toen de wereldwijde financiële crisis in 2008 ook in Rusland toesloeg, stopte de regering met de betaling van bijdragen aan de pensioenfondsen om het in de plaats daarvan aan het redden van de banken te besteden.
Laagste levensverwachting in Europa
Om het nog erger te maken, beweert de regering dat de mensen nu langer zouden leven. De gemiddelde leeftijd voor mannen in Rusland bedraagt echter slechts 70 jaar, ongeveer tien jaar lager dan in West-Europa.
Als deze hervorming passeert, zal de Russische pensioenleeftijd bij de hoogste in Europa liggen, terwijl de levensverwachting bij de laagste hoort. Bovendien zal het bedrag beperkt zijn tot 40% van het vroegere loon, terwijl dit in de meeste landen minstens 60% is. De lonen in Rusland behoren overigens ook tot de laagste in Europa. Bedrijven betalen amper belastingen en er is een vlaktaks van 13% op inkomens, waardoor rijken heel weinig bijdragen om de armeren in de samenleving te helpen.
De regering dacht ongetwijfeld dat de Wereldbeker en de daaropvolgende zomervakantie ervoor zouden zorgen dat het aanvankelijke ongenoegen wel zou wegebben. Dit is echter niet het geval. Dat is waarom het Kremlin vorige week plots aankondigde dat Poetin de natie zou toespreken. De belangrijkste televisiezenders onderbraken hun uitzendingen voor een toespraak van 40 minuten. Velen vonden die toespraak ontgoochelend. Poetin herhaalde alle argumenten, verklaarde dat hij de hervorming niet leuk vindt en dat de pensioenleeftijd ‘slechts’ zou opgetrokken worden tot 65 en 60 jaar. Dit was een afzwakking van de maatregel, maar het blijft boven de 63 jaar die Poetin voor de zomer opwierp.
De woede is door de toespraak niet verdwenen, maar net toegenomen. Een indicatie daarvan zagen we op onze website socialist.news. Het aantal bezoekers lag in de twee dagen na de toespraak 20 keer zo hoog als in de dagen ervoor. Mensen waren vooral op zoek naar manieren om hun protest te uiten. Peilingen geven aan dat het aantal mensen dat bereid is om te protesteren tegen de pensioenhervorming de voorbije maand is toegenomen van 37 tot 53%. Een golf van verdere protestacties trok vorig weekend door het land.
De werkenden zijn kwaad en bereid om op straat te komen tegen de pensioenhervorming. Maar de bestaande organisaties die het protest beweren te leiden, doen er alles aan om de beweging op een zijspoor te zetten. De officiële ‘oppositie’ – de Communistische Partij en Rechtvaardig Rusland – stemde in het parlement tegen de hervorming, maar zijn niet in staat om te mobiliseren. In plaats van een gezamenlijke betoging te houden, hielden de communisten voor een afzonderlijke betoging waarmee ze vooral steun willen verwerven voor hun kandidaat in de gemeenteraadsverkiezingen van volgende week. De onafhankelijke vakbonden vormden een blok met Rechtvaardig Rusland, ook al had de partijleider van die formatie de aankondiging van Poetin verwelkomd. Leden van Rechtvaardig Rusland halen uit naar migranten, werklozen en werkenden die een deel van hun loon in het zwart uitbetaald krijgen. Beide partijen betaalden mensen om naar hun protestacties te komen.
De oprechte betogers waren hierdoor geschokt. Zij willen een massale beweging. Het is afwachten wat de betoging van komende zondag zal geven. Voor die actie wordt opgeroepen door de bekende ‘liberale’ oppositieleider Alexei Navalnii. Het protest vorige week was toegelaten, dat van komend weekend niet. Navalnii zelf is voor een maand in de gevangenis geplaatst.
Socialistisch Alternatief organiseert verzet tegen de pensioenhervorming. We pleiten voor een eengemaakte campagne onder controle van verkozen actiecomités. We eisen de volledige intrekking van de verhoging van de pensioenleeftijd, voor het stoppen van de besparingen in zorg en sociale zekerheid, voor een verhoging van de lonen en uitkeringen tot een leefbaar niveau. De pensioenfondsen moeten volledig in publieke handen zijn onder democratische controle van verkozen comités van werkenden en gepensioneerden. De middelen voor de pensioenen moeten gevonden worden door de banken, grote bedrijven en rijken eindelijk ernstig te belasten.
Dit alles moet gekoppeld worden aan de strijd voor fundamentele verandering van samenleving om een einde te maken aan de heerschappij van de oligarchen en om te bouwen aan een democratische socialistische samenleving waarin de economie gepland wordt met het oog op de noden van de meerderheid van de bevolking.
