In de SP is er veel kritiek op het standpunt van de partijleiding omtrent het vluchtelingenvraagstuk, dat een wending naar rechts betekent. Dit bleek overduidelijk tijdens de partijraad van 23 februari jl., waar het verkiezingsprogramma voor de Europese verkiezingen moest worden vastgesteld. De paragraaf over vluchtelingen leidde tot een fel debat, waarbij een kritisch amendement tegen de lijn van de partijleiding 269 (gewogen) stemmen voor kreeg en 384 stemmen tegen. Een zeer grote minderheid stemde dus tegen de partijleiding. Het debat binnen de SP moet verder gevoerd worden, het is nodig om tot een echt socialistische visie op het vluchtelingenvraagstuk te komen!
Door Peter den Haan, SP Rotterdam (op persoonlijke titel)
Nooit eerder waren er zoveel mensen op de vlucht. In 2017 was dat opgelopen tot 68,5 miljoen, er kwamen 16,2 miljoen nieuwe vluchtelingen bij. Om de twee seconden moest iemand vluchten. Bijna 1% van de wereldbevolking is vluchteling. Ongeveer twee derde van alle vluchtelingen komen uit vijf landen: Syrië, Afghanistan, Zuid-Soedan, Myanmar en Somalië. Dat Europa op dit ogenblik ‘alle ellende van de wereld’ opvangt, klopt niet. Twee op de drie blijft in eigen land, 85% wordt opgevangen in eigen land of in de onmiddellijke buurlanden. De landen die de meeste vluchtelingen opvangen zijn Turkije, Pakistan, Oeganda, Libanon en Iran.
Toch heerst er onder brede lagen van Nederlandse arbeiders de vrees, dat er een grote toevloed van vluchtelingen naar Europa zal komen en de levensstandaard van Nederlandse arbeiders zal ondermijnen. Dit idee wordt dag in dag uit gevoed door de massamedia, de rechtse traditionele partijen en rechts-populisten. De partijleiding van de SP gaat hier helaas niet tegen in maar gaat mee in de argumenten van rechts.
In het verkiezingsprogramma wordt ervoor geijverd migratiestromen in te perken door mensen in de eigen regio asiel aan te laten vragen. De discussie op de partijraad spitste zich dan ook toe op de paragraaf waarin o.a. staat: “Daarom staan we open voor afspraken met landen buiten de EU om de asielprocedure op een goede manier in de regio te organiseren”. Lilian Marijnissen zei bij haar aantreden als partijleider vorig jaar al dat ze geen principiële bezwaren heeft tegen migratiedeals met Afrikaanse landen. Weliswaar wordt gesteld dat die landen veilig moeten zijn en de mensenrechten moeten respecteren, maar, zoals de toelichting van het amendement terecht opmerkt: “Hoe realistisch is het te denken dat Europa in Afrika humane aanmeldcentra kan regelen als ze in Europa zelf al niet in staat is vluchtelingen en migranten fatsoenlijk op te vangen (Griekenland, Italië)? En welk land wil dit?”
De realiteit is, dat geen enkel land in Noord Afrika of het Midden-Oosten veilig is of de mensenrechten respecteert. Het zijn stuk voor stuk dictaturen, met een uitzichtloze situatie van naast de onderdrukking extreme armoede, werkloosheid en klimaatrampen.
Terecht stelt het verkiezingsprogramma wel, dat de grondoorzaken waarom mensen vluchten moeten worden aangepakt: oorlog, onderdrukking, uitbuiting en armoede. Maar nergens wordt er concreet gemaakt hoe dat moet gebeuren; geen woord bijvoorbeeld over actieve solidariteit met strijdbewegingen van arbeiders, armen en jongeren in arme landen voor verbetering van levensomstandigheden en tegen onderdrukking. Ook wordt nergens de analyse gemaakt dat de vluchtelingencrisis veroorzaakt wordt door het kapitalistisch systeem en niet kan worden opgelost zonder fundamentele socialistische verandering wereldwijd.
Bovendien: de oorzaken waarom mensen vluchten, of het nu om politieke vluchtelingen gaat of zogenaamde arbeidsmigranten, zullen niet van de ene op de andere dag verdwijnen. In de tussentijd zullen er vluchtelingen naar Europa blijven komen, al zal het om een klein percentage van het totaal aantal vluchtelingen gaan. Juist door barrières op te werpen is de kans groot dat ze in de illegaliteit terecht zullen komen, en het slachtoffer zullen worden van extreme uitbuiting die ook de positie van Nederlandse werkenden ondermijnt. We zouden beter ijveren voor een campagne samen met de vakbeweging om arbeidsmigranten en mensen-zonder-papieren te organiseren en te vechten voor “gelijk loon voor gelijk werk”, in plaats van te proberen “arbeidsmigranten” in de eigen regio te houden.
Het amendement waar zoveel discussie over was, wilde duidelijk maken dat vluchtelingen het recht moeten behouden om in Europa asiel aan te vragen. Ook wordt hierin voorgesteld dat de EU voor „veilige vluchtwegen” moet zorgen, bijvoorbeeld door het verstrekken van visa op humanitaire gronden, om te voorkomen dat mensen in gammele bootjes stappen en op zee de dood vinden.
Dit is op zich natuurlijk een prima standpunt, maar het is niet voldoende. Net zomin als meegaan in de vrees van sommige lagen van Nederlandse arbeiders voor een toenemende stroom vluchtelingen hen zal overtuigen, zal het doen van een moreel beroep om solidair te zijn met vluchtelingen hen overtuigen.
Voor wie al jaren op de wachtlijst staat voor een betaalbare woning en hoort dat ook vluchtelingen gehuisvest moeten worden, of voor een bouwvakker die moet concurreren met een arbeider-zonder-papieren die voor een schijntje werkt, is dat niet voldoende. We zullen geduldig uit moeten leggen dat het niet de vluchtelingen zijn, die de woningnood, de uitholling van zorg, onderwijs, onzekere banen, armoede etc. veroorzaken, maar het kapitalistische systeem en zijn politieke vertegenwoordigers. Dat er voldoende middelen zijn om iedereen een goed leven te geven, maar dat het kapitalisme ongelijkheid in zijn DNA heeft. Dat we onze levensstandaard slechts succesvol kunnen verdedigen door eenheid in de strijd tussen jongeren en werkenden ongeacht afkomst, religie of geboorteland. Dat als we repressieve maatregelen tegen migranten en vluchtelingen toestaan, wij de volgende zullen zijn die aangevallen zullen worden door de kapitalistische elite. Dat we de vluchtelingencrisis pas uit de wereld kunnen helpen door een fundamentele socialistische verandering op wereldvlak.
Een socialistische wereld zou geen paspoorten of grenzen kennen, laat staan gesloten centra en deportaties. Het zou een wereld zijn waarin mensen niet gedwongen worden om te vluchten. Een democratische socialistische wereldplanning zou de enorme mogelijkheden op vlak van productie, wetenschap en techniek richten op de behoeften van de volledige bevolking. Wie dan nog naar een ander deel van de wereld trekt, zou dit uit vrijwillige keuze doen.
