De presidentsverkiezingen van zondag 9 augustus werden duidelijk vervalst. Wit-Russische werkenden en jongeren moeten zich organiseren in oppositie en een socialistisch alternatief opbouwen.

Artikel door Rob Jones, Sotsialisticheskaya Alternativa – ISA in Rusland

Op het moment van schrijven lijken de protesten in Wit-Rusland tegen de overduidelijke vervalsing van de resultaten van de presidentsverkiezingen zich te verspreiden en stuiten ze op toenemende repressie.

In Minsk, Brest, Grodno en een twaalftal andere steden zijn duizenden op straat gekomen en op veel plaatsen zijn er barricades opgericht. Als reactie daarop maakt het regime gebruik van de oproerpolitie en nu zelfs van de elitaire antiterreurtroepen ‘Almaz’.

Video’s laten zien dat de politie de betogers met geweld slaat, terwijl traangas en verdovingsgranaten op grote schaal worden gebruikt. Velen zijn gewond geraakt door rubberen kogels. Maandag zijn naar verluidt duizenden mensen opgepakt, waaronder ten minste 17, voornamelijk Russische, journalisten. In een scène die doet denken aan die op het Plein van de Hemelse Vrede, China, is één betoger door een politiebus overreden.

Bestuurders in Minsk rijden door de stad om de oppositie te steunen en proberen in veel gevallen verkeersopstoppingen te veroorzaken om de doortocht van politievoertuigen tegen te houden. Op andere plaatsen cirkelen chauffeurs rond politievoertuigen heen om hun bewegingsruimte te beperken. Maandag gebruikt de oproerpolitie taxi’s en ambulances om in de menigte van betogers te komen.

Arbeiders staken

De arbeiders van de Wit-Russische Metallurgische Fabriek (BMZ) hebben een staking uitgeroepen onder het ordewoord dat ze willen “leven, niet alleen maar bestaan.” Zodra de aankondiging werd gedaan, trok de oproerpolitie de fabriek binnen en werden naar verluidt minstens 60 arbeiders opgepakt. Er volgde een oproep om de staking te verspreiden.

Intussen is er melding gemaakt dat Svetlana Tikhanovskaja, de enige oppositiekandidaat die aan de verkiezingen mocht deelnemen, in de vijf uur na haar bezoek aan de kiescommissie niet meer is gezien. Nadien raakte bekend dat ze in Litouwen zou zijn.

Deze protesten zijn uitgelokt door de aankondiging dat Alexandr Loekasjenko 80% van de had ‘gewonnen’. Dit duidelijk verzonnen cijfer staat in schril contrast met de stemming onder de bevolking, die steeds kwader wordt op Loekasjenko, die sinds 1994 aan de macht is. Niet alleen heeft zich in het land een verwoestende economische crisis ontwikkeld, Loekasjenko is ook een ‘corona-ontkenner’, die beweert dat een glas wodka per dag het virus op afstand houdt. Het aantal besmettingen per hoofd van de bevolking ligt dan ook vier keer zo hoog als in het naburige Oekraïne.

Waar is de oppositie?

De traditionele oppositie heeft bij deze verkiezingen geen enkel alternatief geboden, omdat zij beweerde zich zorgen te maken over de veiligheid van de mensen tijdens de pandemie. De groeiende oppositie in de samenleving, een deel van de heersende elite – een voormalig ambassadeur en een bankier – kondigde echter aan zich kandidaat te stellen. Dit leidde tot een massale opkomst van mensen die hun nominatiepapieren wilden ondertekenen. Om te voorkomen dat deze steun zou worden omgezet in stemmen, werd de een gearresteerd en de ander gedwongen in ballingschap te gaan. Een derde kandidaat, een bekende blogger, werd ook gearresteerd. Het was zijn vrouw, Svetlana Tikhanovskaja, die vervolgens haar kandidatuur aankondigde.

Deze toevallige oppositieleider zag al snel duizenden mensen gemobiliseerd ter ondersteuning van haar campagne, waarbij ze eenvoudigweg beloofde dat ze, als ze werd gekozen, alle politieke gevangenen zou vrijlaten en nieuwe, democratische verkiezingen zou organiseren. Loekasjenko geloofde dat ze als vrouw niet in staat was om president te worden. Maar alles wijst erop dat de bevolking het daar niet mee eens was. Waar de resultaten van individuele kiesbureaus naar buiten kwamen, zien we dat niet Loekasjenko maar Tikhanovskaja 80% van de stemmen haalde.

Links alternatief nodig

Het feit dat de enige oppositiekandidaat toevallig was, en dat degenen die oorspronkelijk bereid waren zich kandidaat te stellen tot de heersende elite behoren, toont aan dat er dringend behoefte is aan een echt links alternatief voor de arbeidersklasse, met democratisch gekozen actiecomités om een rol te spelen in de protesten met eisen die de werkelijke belangen van de arbeiders weerspiegelen, voor democratische rechten en een einde aan het dictatoriale regime, voor degelijke lonen en steun voor gratis gezondheidszorg en onderwijs, voor een democratisch en onafhankelijk socialistisch Wit-Rusland. Natuurlijk moet de staking die in de BMZ is begonnen, worden omgezet in een nationale staking onder leiding van democratisch gekozen arbeiderscomités.

Dit is de les die we hebben geleerd van de gebeurtenissen in het naburige Oekraïne, toen tijdens Euromaidan, bij gebrek aan een links alternatief, de oprechte zorgen van de gewone mensen werden uitgebuit door de burgerlijke oppositie en uiterst rechts.

Imperialistische hypocrisie

Zoals verwacht hebben de westerse mogendheden de verkiezingsuitslag snel publiekelijk bekritiseerd. Nog maar enkele maanden geleden heeft de EU de ogen gesloten voor het autoritarisme van Loekasjenko, toen zij probeerden hem van Rusland los te weken. Nu roept de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, Minsk eenvoudigweg op “ervoor te zorgen dat de stemmen nauwkeurig worden geteld en gepubliceerd.” Dit gaat natuurlijk voorbij aan het feit dat het hele verkiezingsproces vanaf het begin is gemanipuleerd en dat het niet anders kan in een ondemocratische autoritaire staat.

Autoritaire leiders van andere landen zoals China en Kazachstan hebben Loekasjenko snel gefeliciteerd. En natuurlijk volgden ook snel felicitaties vanuit Moskou. De reactie van Rusland lijkt echter genuanceerder. Het laatste wat Rusland wil is een herhaling van de Oekraïense Euromaidan, toen de pro-Russische president in Kiev werd omvergeworpen ten gunste van een pro-EU-regering.

De boodschap van het Kremlin aan Loekasjenko zag uit naar samenwerking binnen de “Uniestaat” – een voortzetting van de Unie tussen Rusland en Wit-Rusland. Loekasjenko heeft sinds Euromaidan een steeds onafhankelijker koers gevolgd ten opzichte van Rusland. Dat blijkt tot op zekere hoogte uit het aantal Russische journalisten dat momenteel wordt vastgehouden en uit het schandaal in de aanloop naar de verkiezingen rond de arrestatie van een groep Russische huurlingen in Wit-Rusland. Ook in het meestal trouwe parlement van het Russische Kremlin zijn er stemmen opgegaan om de onderdrukking door Loekasjenko te bekritiseren. Ze wekken de indruk dat de steun aan Loekasjenko slechts zo ver zal gaan als hij bereid is om zich terug volledig op de Russische lijn te plaatsen. Desnoods kan het Kremlin een andere kandidaat steunen. Misschien wordt dat Viktor Babariko, de voormalige bankier die dicht bij de Russische Gasprom staat. Om de druk op te voeren is er in een van de regio’s van Wit-Rusland een comité verschenen dat beweert zich bij Rusland te willen aansluiten. Hetzelfde gebeurde in Oekraïne in 2014.

Sotsialisticheskaya Alternativa in Rusland en Oekraïne zijn natuurlijk volledig solidair met de strijd van Wit-Russische arbeiders en jongeren tegen het dictatoriale regime van Loekasjenko en hebben protesten georganiseerd bij de Wit-Russische ambassades in Kiev en Moskou rond de slogan:

“Loekasjenko moet weg – voor democratie voor arbeiders en alle onderdrukten.”