Onze kameraad Jan van Emous is overleden

Door Peter (Leuven)

Jan was altijd uitgesproken en confronteerde de werkelijkheid zoals die was, zonder de zaken te verbloemen. Hij kende als verpleegkundige de ziekte waartegen hij vocht en wenste niet af te takelen. Vorige week maandag was er nog een geslaagde operatie, die even hoop leek te bieden. Maar er volgde een hersenbloeding in het ziekenhuis. Nu is Jan er niet meer.

Anderhalve week geleden sprak Jan nog 100% helder op een politieke vergadering. Nu is er een leegte geslagen. Hij was groots in zijn bescheidenheid en bescheiden in zijn grootsheid.

Jan was vakbondsactivist in het rusthuis waar hij reeds vele jaren werkte. Net als zijn vrouw Ann actief bij het ABVV, waar hij ook syndicale vorming gaf. Jan deelde onze leden tijdens de sociale verkiezingen nog mee dat hij er met succes in was geslaagd om verschillende nieuwe kandidaten op de lijst uit te nodigen. Hij had reeds vroeg mogelijke kandidaten gepolst over een vakbondsengagement. Daarmee versterkte hij de organisatie van de werkenden op zijn werkplaats. Het soort werk dat deze brutale samenleving gebaseerd op winst- en besparingslogica door de opbouw van een vakbondskracht net iets meer geciviliseerd kan maken. Voor Jan was het een stap naar bredere maatschappelijke conclusies.

Jan was reeds vanaf begin jaren ’80 actief als marxist bij de Nederlandse zusterorganisatie van LSP. Nadat hij in de jaren ’90 zijn toekomstige vrouw Ann leerde kennen tijdens een zomerschool van onze internationale organisatie in Gent verhuisde Jan naar Leuven in België. Hij was sindsdien, net zoals zijn vrouw Ann, één van de steunpilaren van onze activiteiten. Door de jaren heen consistent in zijn analyse en politieke activiteit. En zijn typisch nuchtere zelf in het dagelijkse leven en op onze vergaderingen.

Jan hielp de Leuvense LSP-afdeling – die er op een bepaald moment in de jaren 2000 twee werden – om een gezonde financiële traditie op te bouwen als penningmeester, met doortimmerde planningen en streefdoelen. Vele kameraden zullen zich etentjes herinneren – voor of na een politieke meeting – bij Jan en Ann thuis in Kessel-Lo, soms eindigend na zonsondergang met drank naar keuze.

Jan werd telkens opnieuw marxist terwijl hij de krant las, van politiek tot economisch nieuws, met ook een interesse in wetenschappelijke onderwerpen. Lezen was tegelijk interpreteren, analyseren en verbinden met een marxistisch analysekader. Wat de geschiedenis of het leven ook naar hem smeet. Gezien zijn ongeveer 40 jaar durende politieke activiteit was dat: veel. Van de degeneratie van de sociaaldemocratie in Nederland, over de val van het stalinisme, tot de opkomst van de antiglobaliseringsbeweging, stakingsbewegingen, antiracistische betogingen tegen de NSV, de crisis van 2008 tot de Covid-19 pandemie en de crisis die ze opnieuw deed losbarsten.

Jan kampte al een tijd met problemen in de benen, wat campagne voeren op straat minder evident maakte. Maar hij nam het leven op met nuchterheid – wat niet betekent zonder emoties – en zonder nonsens. Velen zullen Jan ook hebben gekend als medeorganisator van de keuken tijdens politieke zomerkampen. Hij bezocht regelmatig opnieuw de zomerschool – tijdens het feest op de laatste avond opvallend chiquer gekleed dan anders, waar hij dan bij glunderde – die hem persoonlijk geluk had gebracht en zijn inzicht had aangescherpt.

En ja, Jan, in een planeconomie zal je ook “gedecentraliseerde planning” hebben, door werknemersraden gecorrigeerd en solidair bijgestuurd op sectorniveau. Dat had je frappant kernachtig samengevat.

Jan besefte vanuit zijn beroep in het rusthuis dat de dood bij het leven hoorde uiteindelijk. Voor Jan kwam die waarheid veel te vroeg. In recente discussies over de Covid-19 pandemie voegde hij eraan toe dat er binnen dit misdadig systeem onnodig veel sterfte en lijden plaatsvinden.

Toen we bezig waren met de ROSA-campagne voor Internationale Vrouwendag op 8 maart in Leuven en reeds op de hoogte waren dat Jan mogelijk voor zeer slecht nieuws stond in het ziekenhuis, stuurden we hem een kort steunberichtje. Niet wetend of dat gepast of minder gepast zou zijn. Jan stuurde een half uur later een bericht terug: “Dank je Peter. Ik duim voor een succesvolle actie vanavond.” Het werd een succesvolle actie, helaas zonder Jan. We weten niet of we zelf, mogelijk eerstdaags geconfronteerd met het soort dialectiek die niemand overwint, zo zouden reageren. Laat ons zeggen dat we het een beetje hopen. Het was nuchter, maar niet emotieloos. In de beste tradities van de werkende klasse. Het was helemaal Jan. We zullen je missen, kameraad.