Bijna twee jaar na het begin van de pandemie is de overheid nog steeds niet voorbereid op nieuwe ontwikkelingen. Er werd geen scenario voorbereid voor een sterke circulatie van de delta-variant, ook onder gevaccineerde mensen, noch aan het ontstaan van andere, nog gevaarlijker varianten. Een doeltreffend testsysteem dat de enorme werklast van de huisartsen en het zorgpersoneel niet vergroot, laat nog steeds op zich wachten. Eens te meer is er een gebrek aan middelen, soms geen ruimte meer om patiënten met andere aandoeningen te behandelen. Het gebrek aan vooruitziendheid en planning de politieke vertegenwoordigers is misdadig!
Artikel door Stephane Delcros (ISA Belgie) – het beschrijft de Belgische situatie, die erg overeenkomst met de situatie in Nederland.
Met de vinger wijzen naar niet-gevaccineerde mensen en het opvoeren van repressie zal niets oplossen aan onder meer de tekorten in de zorg. Het heeft vooral als doel de aandacht af te leiden van de verantwoordelijkheid van de overheid en het zaait verdeeldheid onder de bevolking. ‘Verdeel-en-heers’ is geen nieuw recept. De arbeidersbeweging en links mag de kritiek op het falende beleid niet overlaten aan anti-vaxxers, aanhangers van complottheorieën en extreemrechts, die geen enkele oplossing aandragen.
Gelukkig was er bij het begin van de pandemie de militante actiegroep ‘La Santé en Lutte’ (De Zorg in Actie) die getuigenissen vanuit het werkveld verzamelde, een eisenplatform ontwikkelde en opriep tot acties en betogingen die vooral in Brussel, maar ook in Wallonië, impact hadden. De gezondheidszorg kraakte ook voor de pandemie al langs alle kanten door het gebrek aan middelen, de toenemende marktlogica en de greep van managers. Toen de pandemie toesloeg, beschikte het personeel niet over de geschikte uitrusting en evenmin over voldoende collega’s. Toch werkten ze hard, tot de uitputting toe, soms in totale afzondering uit angst om verwanten te besmetten.
De hele samenleving stond klaar om de strijd van het verplegend personeel te steunen. Er was een enorm potentieel. De vakbondsleiders en de PVDA (ongeveer de Belgische variant van de SP) gingen echter niet over tot het organiseren van een krachtsverhouding van onderaf met agitatie op de werkvloer, met acties en manifestaties. ‘La Santé en Lutte’ stond alleen in de frontlinie. Het speelde een rol in verschillende protestacties, waaronder die van het zorgpersoneel dat premier Wilmès de rug toekeerde aan het St Pietersziekenhuis (mei 2020), en het organiseerde de enige nationale zorgbetogingen van september 2020 en mei 2021. Het collectief botste op druk en aanvallen van langs alle kanten, inclusief van een deel van de vakbondsleiding. Zonder die militante groep en zonder de aanhoudende strijd van de Witte Woede, in het parlement verdedigd door de PVDA, was er wellicht geen sprake geweest van de extra middelen voor de zorg. “Sociale vrede in die sector mag een prijs hebben,” zei CD&V’er Servais Verherstraeten. Die middelen zijn welkom maar verre van ontoereikend en komen er maar met moeite door.
De vierde golf slaat toe op een ogenblik dat de situatie in de ziekenhuizen veel erger is dan voorheen. Het zorgpersoneel is aan het eind van hun Latijn. Nooit was er zoveel zorgpersoneel ziek. In het UZ Gent is tot 20% van het verplegend personeel uitgevallen door uitputting, burn-out, andere ziektes of quarantaines. Er is de overbelasting van het werk en dan komt daar nog bij dat bepaalde niet-Covid-gerelateerde behandelingen eens te meer worden uitgesteld of niet kunnen worden uitgevoerd. Dit drukt zwaar op het zorgpersoneel.
Verplichte vaccinatie van zorgpersoneel?
Tussen 1 januari en 31 maart zal niet-gevaccineerd zorgpersoneel geschorst worden. Vanaf 1 april volgen ontslagen (met recht op werkloosheidsuitkering), tenzij om handhaving van het contract wordt gevraagd (waarbij de tewerkstelling geschorst wordt terwijl het personeel werk zoekt in een andere sector). Vakbondssecretaris Evelyne Magerat (CNE) is verantwoordelijk voor het personeel van de Brusselse en Waalse ziekenhuizen. Zij merkte op: “Als er op 1 april 15% minder personeel is, bovenop het personeel dat vandaag afwezig is, zal dat een ramp zijn voor de volksgezondheid. (…) Vandaag moeten we diensten en ziekenhuisbedden sluiten omdat er niet genoeg personeel is. Gaat de regering dit essentiële personeel tijdens een crisis aan de kant zetten?” De realiteit is dat het personeel op elke afdeling zich niet kan voorstellen wat het moet doen als er ook maar één ongevaccineerde collega verdwijnt.
Natuurlijk moet zorgpersoneel zo veilig mogelijk kunnen werken, en hebben patiënten het recht om in een zo gezond mogelijke omgeving te worden verzorgd. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) verzet zich tegen verplichte vaccinatie en dringt aan op een benadering van overtuigen in plaats van dwang. In plaats van verplichte vaccinatie moet er regelmatig getest worden om eventuele gevallen van Covid-19 onder het personeel op te sporen. Het dagelijks testen van het personeel zou nuttig zijn om de eenheid onder het personeel te bewaren en de tijd te hebben om campagnes te voeren op de werkvloer om collega’s te overtuigen van het nut van het vaccin. Het zou ook nuttig zijn om besmettingen op te sporen onder gevaccineerd personeel. Dit vereist natuurlijk middelen voor extra personeel, uitrusting en laboratoria. Er zijn ook andere mogelijkheden, zoals het inzetten van niet-gevaccineerde zorgverleners voor administratieve of andere taken waarbij elk contact met collega’s en patiënten wordt vermeden.
De vakbonden in de sector wijzen erop dat “de kwaliteit van de zorg in het gedrang komt door de erbarmelijke arbeidsomstandigheden.” Terecht verzetten ze zich tegen de verplichte vaccinatie en organiseren ze op 7 december een nationale actiedag in gemeenschappelijk vakbondsfront. Samen met de nationale betoging van de brandweerlieden op 4 december is dit een gelegenheid om de stem van de werkenden te laten horen. We mogen het daar echter niet bij laten.
Het wantrouwen is begrijpelijk
Als de syndicale en politieke linkerzijde onvoldoende antwoord bieden in verhouding tot de uitdagingen, dan komt de woede op andere manieren tot uitdrukking. Op 21 november, twee dagen na de aankondiging van de verplichte vaccinatie in de zorg, namen meer dan 35.000 mensen deel aan de betoging onder de noemer ‘Samen voor vrijheid’. Er waren in dezelfde periode ook grote mobilisaties in onder meer Nederland, Italië, Oostenrijk en Frankrijk. In Guadeloupe en Martinique werd de verplichte vaccinatie van zorgpersoneel aangevoeld als een extra slag tegen een bevolking die structureel gediscrimineerd wordt door de Franse staat. Er kwamen algemene stakingen tegen de verplichte vaccinatie, maar ook tegen de dure prijzen voor levensmiddelen en brandstof, en voor hogere lonen en uitkeringen. Wantrouwen in de autoriteiten, woede tegen de stijgende energiekosten en prijzen in het algemeen: dit doet denken aan de beweging van de gele hesjes eind 2018, begin 2019.
Ja, er waren heel wat complotdenkers en anti-vaxxers op de betoging in Brussel van 21 november. Er waren extreemrechtse individuen en groepen (Vlaams Belang, Voorpost, Schild&Vrienden, Nation, Civitas …) die zichzelf in de organisatie van het protest naar voren manoeuvreerden. Vele anderen, gevaccineerd of niet, gaven uiting aan een veel algemenere frustratie en twijfel. Dat is begrijpelijk: de overheden stapelden de tegenstrijdigheden op en doen dit met een ongekende arrogantie. In de zomer van 2020 waren de jongeren zogezegd het probleem. In september was het de bevolking van Brussel. In Vlaanderen met 95% van de bevolking ouder dan 12 jaar die gevaccineerd is, werd het voorgesteld alsof alles achter de rug was. Dat duurde maar één maand. Van het hele circus rond de mondmaskers aan het begin van de pandemie tot de afbouw van de test- en vaccinatiecapaciteit vlak voor de vierde golf, zagen we overheden die totaal onvoorbereid waren en van beleid veranderden zoals wij ondertussen van mondmasker wisselen.
De bevolking wordt terecht ongeduldig en wordt ook steeds sceptischer over het beleid. De toegang tot vrijetijdsactiviteiten werd aan banden gelegd om contacten te vermijden. Ondertussen bleven de bussen en metro’s overvol en werd amper iets gedaan om de dienstverlening uit te breiden. De persberichten van het Overlegcomité werden als hypocriet ervaren, terwijl net geloofwaardigheid en vertrouwen van groot belang zijn inzake gezondheid.
De overgrote meerderheid van de niet-gevaccineerde mensen staat wantrouwig tegenover een vaccin dat er ‘zeer snel’ kwam of vooral nuttig lijkt ‘voor risicogroepen’. Het vooruitzicht van een algemene 3e dosis versterkt het onterechte gevoel dat het om een noodvaccin gaat waarvan de doeltreffendheid onzeker is. De technologie die verbonden is met m-RNA wordt al meer dan 20 jaar bestudeerd en wordt sinds begin jaren 2000 gebruikt in de diergeneeskunde. Bovendien is een vaccin een middel van collectieve gezondheid, geen individueel geneesmiddel. De doeltreffendheid ervan kan slechts beoordeeld worden indien het collectief wordt toegediend. In dit geval had het vaccin op een gecoördineerde manier aan 80% van de wereldbevolking moeten worden toegediend. Maar de vrijheid van een kleine groep van aandeelhouders van farma-multinationals om hun zakken te blijven vullen, heeft de wereld gegijzeld. Het is Big Pharma waar we op onze hoede voor moeten zijn, niet de vaccinatie op zich.
Zoals ‘La Santé en Lutte’ opmerkt, drijven de patenten, het privaat bezit van de vaccins en de prijs ervan een wig tussen de landen die het zich kunnen veroorloven en de andere landen. “In 29 van de armste landen, waar ongeveer 9% van de wereldbevolking woont, is nauwelijks 0,3% van het totale aantal vaccins afgeleverd. Op het volledige Afrikaanse continent is minder dan 4% van de bevolking tweemaal gevaccineerd. De wereldwijde vaccinatiecampagne is mislukt. Dit gevaarlijke beleid laat kwetsbare mensen die niet ‘op de juiste plaats’ leven in de steek. Deze beleidskeuzes zullen als een boemerang terugkeren in de vorm van nieuwe varianten.” Een wereldwijde vaccinatiestrategie ontwikkelen botst met de aard van het kapitalistisch systeem.
Alle studies geven aan dat de sociale kloof en de vaccinatiekloof hand in hand gaan. In de federatie Wallonië-Brussel stellen vier op de tien mensen zorg uit omwille van financiële redenen. Met gratis lokale geneeskunde door een nationale gezondheidsdienst met de nodige financiering op basis van de behoeften, zouden de zaken er vandaag heel anders voor staan.
Als er verwarring heerst onder een groot deel van de bevolking, dan leidt dit tot een zoektocht naar verklaringen en antwoorden op de algemene crisis die de samenleving doormaakt. Als de vakbonden en de linkerzijde hadden opgeroepen tot campagnes en betogingen voor meer middelen voor de zorg, voor de afschaffing van patenten op vaccins, voor een nationale gezondheidszorg met de nodige middelen en voor de nationalisatie van de farmasector onder publieke controle en beheer, dan hadden we het gras onder de voeten van de anti-vax samenzweerders en extreemrechts grotendeels weggemaaid.
De macht van Big Pharma breken door een efficiënte vaccinatiecampagne
Vaccins werken en bieden een belangrijke bescherming tegen ernstige vormen van ziekte door het virus. Ook waar het aantal besmettingen fors toeneemt, verminderen de vaccins het aantal sterfgevallen aanzienlijk. Uit alle studies blijkt dat het vaccin het risico op overdracht vermindert, maar niet uitsluit, ook omdat de doeltreffendheid van het vaccin in de loop van de tijd lichtjes afneemt.
Vaccinatie wordt voorgesteld als de ultieme oplossing, wat het niet is zonder wereldwijde planning. Zodra een aanzienlijk percentage van de bevolking in ons land was gevaccineerd, werd de samenleving weer volledig opengesteld voor gevaccineerde mensen. Dit gebeurde op basis van het Covid Safe Ticket. Er was de veronderstelling dat dergelijke vaccinatie volstond om de circulatie van het virus te stoppen. Het volstond niet om de epidemie te stoppen.
Het kapitalistisch systeem is gebaseerd op concurrentie en winstbejag. Dit verhindert de ontwikkeling van serieuze preventieve gezondheidszorg. Kapitalistische regeringen rennen van de ene noodsituatie naar de andere en proberen elke uitbarsting te stoppen met lapmiddelen, waarbij telkens de hoogste prioriteit wordt gegeven aan het veiligstellen van de winstmarges van het grootkapitaal. Het mobiliseren van alle beschikbare middelen om een noodsituatie als een pandemie het hoofd te bieden, is onverenigbaar met een beleid dat de bescherming van de portemonnee van de rijksten centraal stelt.
Je hoeft geen genie te zijn om te beseffen dat het openbaar vervoer overvol is, dat de scholen overvol zijn en dat dit belangrijke besmettingsfactoren zijn. Er moet veel meer openbaar vervoer komen (dat ook gratis moet zijn, dit is ook noodzakelijk vanuit ecologisch standpunt), evenals meer scholen met aangepaste infrastructuur. Er is een plan van massale publieke investeringen nodig in infrastructuur en openbare diensten, waaronder gezondheidszorg, zodat niemand uit de boot valt. Om de nodige middelen te mobiliseren, is er geen andere keuze dan de economisch hefbomen uit de handen te halen van de kapitalistische minderheid die de planeet vernietigt en ons uitbuit. De gemeenschap moet deze hefbomen in handen nemen om een ecologisch productieplan te ontwikkelen dat vertrekt van de sociale behoeften. Dat is wat wij democratisch socialisme noemen.
De arbeidersbeweging moet de toon zetten
De pandemie en de lockdowns hebben aangetoond dat het de werkenden zijn die alles doen draaien, niet de aandeelhouders of managers. De arbeidersbeweging moet haar stempel op de gebeurtenissen drukken met een strijdbare vakbondsinzet en een offensieve linkerzijde. Als de arbeidersbeweging niet in het offensief gaat voor fundamentele verandering in het belang van de meerderheid van de bevolking, dan zullen andere krachten de verwarring en verdeeldheid versterken. Enkel de arbeidersbeweging kan duidelijkheid scheppen.
De CPBW’s op de werkvloer moeten een rol spelen
Op de werkplek moeten de vakbonden offensiever zijn. Het nut van Comités voor Preventie en Bescherming op het Werk (CPBW’s) is door deze pandemie sterk bevestigd, maar er is veel te weinig gebruik van gemaakt. Zij kunnen nochtans de collectieve discussie met de werknemers over maatregelen op de werkplek stimuleren, aangezien zij het beste weten wat nodig is om hun veiligheid te waarborgen, en zij kunnen rustige discussies tussen collega’s stimuleren om geduldig twijfels en vragen over het vaccin te beantwoorden.
Er moeten middelen ter beschikking worden gesteld zodat iedere werknemer veilig kan werken, waaronder voldoende FFP2-maskers. Gratis tests moeten beschikbaar zijn voor iedereen op de werkplek, maar ook op scholen en in elke buurt. Als een personeelslid positief test, moet hij of zij van de werkplek worden verwijderd. Quarantaine mag niet leiden tot loonverlies en er moet extra personeel worden aangeworven ter vervanging van degenen die niet kunnen werken. In geval van sluiting van een school of crèche moeten ouders verzekerd zijn van betaald verlof.
Een actieprogramma dat van de behoeften vertrekt en zich tegen het systeem richt
De arbeidersbeweging moet op de crisissituatie en de verdeeldheid die is ontstaan reageren. Dat kan door in actie te gaan rond noodzakelijke eisen als:
- Voor gratis tests; er moeten meer laboratoria worden ingericht, met extra personeel en apparatuur.
- Voor een massaal en publiek investeringsplan in de gezondheidszorg, dat is afgestemd op de reële behoeften zoals die door het personeel in de sector zijn vastgesteld. Voor de aanwerving van extra personeel aan goede loon- en arbeidsvoorwaarden (een essentiële vereiste om duizenden zorgkundigen en gediplomeerde verzorgenden die in andere sectoren werken te overtuigen om naar de zorg terug te keren) en de bouw van nieuwe zorginfrastructuur. Voor de verbetering van de arbeidsomstandigheden en de lonen van het zorgpersoneel.
- Voor de oprichting van een echte nationale publieke gezondheidsdienst, democratisch beheerd door het personeel en de gemeenschap, die ook een preventieve aanpak van de gezondheidszorg mogelijk maakt;
- Er is behoefte aan de sterkst mogelijke vaccinatiecampagne om de pandemie te bestrijden, vergezeld van transparante informatie voor de bevolking, door instanties onafhankelijk van de overheid en Big Pharma. Voor zo’n efficiënte vaccinatiecampagne moet alle onderzoek en ontwikkeling van vaccins in publieke handen zijn en door de gemeenschap gecontroleerd worden. Niet-gevaccineerde mensen moeten overtuigd worden, niet vervolgd.
- Iedereen op de wereld moet gratis toegang hebben tot vaccins. Voor vrije en volledige samenwerking van de wetenschappelijke wereld in volledige transparantie, door een einde te maken aan patenten en het privaat bezit van wetenschappelijke kennis. Open de boekhouding van farmaceutische bedrijven en nationaliseer ze onder democratisch beheer en controle van het personeel en de gemeenschap. Onteigen de faciliteiten, kennis en materialen van deze bedrijven zonder compensatie voor de aandeelhouders, tenzij op basis van bewezen behoeften.
De middelen om dit alles te financieren moeten gezocht worden waar ze zich bevinden: op de bankrekeningen van de superrijken en in de belastingparadijzen, zoals recent nog bleek uit de ‘Pandora Papers’. De sleutelsectoren van de economie moeten genationaliseerd worden, zodat de rijkdom die door de werkende klasse wordt gecreëerd kan ingezet worden overeenkomstig onze behoeften.
Een dergelijk offensief programma, samen met een actieplan om een krachtsverhouding op te bouwen in het voordeel van de werkenden en jongeren, is de beste manier om de sceptici te overtuigen en zelfs te betrekken bij de strijd voor een samenleving die vrij is van het winstbejag en de chaos van de markteconomie. Er is nood aan collectieve strijd om de controle over de politieke en economische hefbomen uit handen van de kapitalistische klasse te halen, en om uiteindelijk volledig te kunnen voorzien in de behoeften van allen.
Een democratische socialistische samenleving zou een einde maken aan het onvermogen van onze maatschappij om op crises te reageren. De hebzucht van de superrijken als centrale as van de samenleving wordt dan vervangen door internationale samenwerking en solidariteit om tegemoet te komen aan de behoeften van de meerderheid van de bevolking.
