Sinds een paar jaar ontsnapt niemand nog aan de gevolgen van de klimaatcrisis. Of je nu slachtoffer wordt van een klimaatramp of de prijs van je winkelkar ziet stijgen door mislukte oogsten: de crisis treft ieder van ons. De druk van de klimaatbeweging zorgt voor klimaatmaatregelen, maar vervuiling en vernietiging van de planeet blijven deel van het DNA van dit kapitalistisch systeem. Wat ze ook mogen beweren, de wereldleiders, CEO’s en politici kunnen de klimaatcrisis niet bestrijden.
Door Arne, Gent ISA België
Klimaatcrisis en koopkracht: één strijd
Zelden was het zo duidelijk dat de strijd voor een betaalbaar leven en een leefbare planeet dezelfde is. Energiekapitalisten vernietigen niet alleen het klimaat maar ook de koopkracht van de werkende klasse. In 2019 stelden politici en media de klimaatbeweging voor als tegenstander van het protest voor koopkracht en de gele hesjes.(1)
Die perceptie van twee tegengestelde kampen kon lang volgehouden worden. Dat de traditionele groene partijen steeds weer met koolstof-en andere ecotaksen afkomen die door de werkende klasse betaald worden, versterkte dit.
De klimaatbeweging had moeite om zich daarvan te distantiëren. Dat kon enkel met duidelijke eisen die vertrekken van de belangen van de werkenden. Wij namen in 2019 deel aan de klimaatacties met volgende eisen:
- Meer, beter én gratis openbaar vervoer,
- Een publieke energiesector zodat energie groen en betaalbaar wordt,
- Een einde aan het patentrecht zodat groene kennis en technologie benut en publiek ontwikkeld worden,
- Voor een rationele en democratische planning van de economie.
De werkende klasse: motor tot verandering
Het zijn zij die de wereld doen draaien die het systeem kunnen veranderen. Wanneer de werkende klasse collectief overgaat tot actie via een staking wordt duidelijk wie de rijkdom produceert. De kennis die nodig is om de energieproductie te vergroenen zit in de hoofden van de werknemers, niet bij de aandeelhouders van de sector. Werkenden hebben een centrale rol te spelen in de groene transitie, maar we kunnen niet controleren wat we niet bezitten. Wij komen op voor een publieke energiesector in handen van de werkende klasse. Zo kunnen de noden van de mens en planeet het motief worden van hoe de sector er uit ziet. Groene én betaalbare energie is mogelijk. Maar hoe overtuigen we die werknemers om hun sector in eigen handen te nemen? En kunnen klimaatactivisten daar überhaupt een rol in spelen?
De rol van directe actie in massabewegingen
‘Code Rood’, een initiatief van verschillende klimaat- en middenveldorganisaties, riep op 8 en 9 oktober op tot bezettingsacties gericht tegen TotalEnergies in Antwerpen. Het eist een rechtvaardige transitie van “goede jobs in een koolstofvrije economie”. De vakbonden en werknemers moeten volgens Code Rood nauw betrokken zijn in het uitrollen van een rechtvaardige transitie. Het is positief dat Code Rood contact opnam met de vakbondsdelegatie en flyerde op de vakbondsactie van 21 september. Dat is een belangrijk verschil met bijvoorbeeld de campagne tegen de uitbreiding van de luchthaven in Luik. Toch slaagt Code Rood er erg weinig in de werknemers van TotalEnergies te enthousiasmeren voor haar directe actie. De werknemers kregen van de CEO al te horen dat het bedrijf alle nodige maatregelen neemt om de site te beveiligen. Uiteraard hebben de werknemers niet veel zin om op hun werkplaats opgepakt te worden door de robocops van De Wever.
Van een echte blokkade zal er geen sprake zijn. Maar deze actie geeft wel uitdrukking aan het gevoel dat er radicalere acties nodig zijn. Directe acties kunnen daar een rol in spelen als ze gericht zijn op zo breed mogelijke deelname en eisen verdedigen die begrepen en gesteund worden door de massa’s. In 2019 riep Extinction Rebellion op tot een directe actie aan het koninklijk paleis. Het trok veel aandacht naar de beweging, maar vooral door het politiegeweld ertegen. Een bezetting in de Wetstraat enkele maanden eerder hielp een momentum te creëren van publieke steun voor het klimaatprotest. Dat is een groot verschil met acties zoals die tijdens de Tour de France, toen enkele activisten zich vastmaakten aan de grond, of toen een activist een cake gooide naar de Mona Lisa. Hoe goed dergelijke acties ook bedoeld zijn, het gaat om individuele acties die vooral weerstand van de werkende klasse oproepen in plaats van een krachtsverhouding tegenover de heersende klasse op te bouwen.
Directe actie heeft vooral effect als het om massale acties gaat. Denk maar aan de bezettingen van paleizen afgelopen zomer in Sri Lanka en Irak, of blokkades van militair transport. Stakingen en massabetogingen zijn eveneens voorbeelden van directe acties.
De plaats van werkenden in de transitie
Het is goed dat Code Rood haar actie niet beperkt tot de bezetting van TotalEnergies, maar ook oproept tot een betoging. Zo’n betoging kan de actie groter maken en met slogans en eisen duidelijk maken dat het protest niet gericht is tegen het personeel van TotalEnergies, maar tegen een hebzuchtige directie die de belangen van de planeet én het eigen personeel ondergeschikt maakt aan de winsten.
Code Rood spreekt over een rechtvaardige transitie. De vakbonden en het personeel moeten daar niet gewoon bij betrokken worden, het is aan hen om het programma voor die transitie te ontwikkelen en deze te organiseren. Om een rechtvaardige transitie mogelijk te maken, moeten vervuilende bedrijven in publieke handen komen. De beslissingsmacht moet van de vervuilende kapitalisten overgedragen worden aan het personeel en de gemeenschap. Enkel dan zal de vervuiling echt aangepakt worden.
Klimaatactivisten en vakbonden: solidair!
ISA België nam deel aan de actie en betoging van Code Rood. We verdedigen daarbij de noodzaak om de volledige energiesector in publieke handen te nemen. We roepen tevens op om van de klimaatbetoging ‘Walk for your future’ op 23 oktober een zo groot mogelijk succes te maken. Ook daar zullen we de eis van nationalisatie van de energiesector verdedigen.
Zo kunnen we de dynamiek van strijd voor koopkracht versterken en mee helpen bouwen naar de algemene staking van 9 november. We roepen alle klimaatactivisten op om deel te nemen aan die staking of om solidariteitsbezoeken te brengen aan stakersposten die de energiesector echt blokkeren. Gooi de energiekapitalisten buiten, breng energie in publieke handen!
