Oorlog in Syrië, Israëlische staatsterreur in de bezette Palestijnse gebieden, instabiliteit en dictaturen, … De situatie in het Midden-Oosten ziet er verre van rooskleurig uit. Toch zijn er lichtpunten. De pogingen vanuit vooral Koerdische hoek om in het noorden van Syrië een alternatief voor oorlog en verdeeldheid uit te bouwen, staan vandaag onder druk door agressie van het Turkse leger, maar vormen zo’n lichtpunt. Daarnaast waren er de voorbije weken een sterke strijdbeweging in Jordanië en massale mobilisaties in Gaza.
Artikel door Koerian (Gent) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’
Jordanië: besparingen leiden tot protest
Massaprotesten en stakingen leidden begin juni tot het aftreden van de Jordaanse eerste minister. Jordanië stond tot voor kort echter bekend als stabiele factor in een onrustige regio. Het land bleef tijdens de golf van revoltes in Noord-Afrika en het Midden-Oosten in 2011 relatief kalm en bleef aan de leiband van de Verenigde Staten en het IMF.
Die laatste dwong koning Abdullah II en premier Mulki tot verregaande besparingen in ruil voor een lening van 723 miljoen dollar, bedoeld om een staatsschuld van 96 percent van het BBP terug te dringen. Saoedi-Arabië stopte eind vorig jaar haar hulp aan Jordanië, wat het land dieper in economisch woelwater duwde.
Aankoopbelastingen deden de prijs van diensten en basisgoederen als water en brandstof omhoog schieten. Dat plaatste de Jordaanse arbeidersklasse onder grote druk. Jordanië kent al een werkloosheidsgraad van 18,5% en 20% van de bevolking leeft op of onder de rand van armoede.
De algemene staking en massale protesten begonnen als reactie op hogere inkomstenbelastingen voor werknemers, ook uit lagere inkomensklassen. De verpauperde arbeidersklasse en de middenklasse verenigden zich in verzet. Sociale media explodeerden en mensen trokken de straat op. De regering verhoogde laconiek elektriciteits- en brandstofprijzen voor de vijfde keer dit jaar, en gooide zo nog meer olie op het vuur. Vakbonden uit private en publieke sectoren verenigden zich, tankstations werden geboycot en honderdduizenden protesteerden tegen besparingen, de dictaten van het IMF en zelfs de koning.
Koningshuis en golfstaten ontmijnen
De schaal van de protesten liet koning Abdullah niet toe de protesten neer te kogelen. Bevreesd voor zijn eigen positie legde hij premier Mulki op het offerblok en liet hij de laatste prijsstijgingen intrekken.
Hoewel de Jordaanse elite in het defensief zat, gaven de vakbondsleidingen het initiatief uit handen. Zo lijkt de eerste storm voorlopig te gaan liggen, maar de kans dat er opnieuw protesten uitbreken is groot. De nieuwe premier, Razzaz, komt uit het oude kabinet en is als ex-medewerker van de Wereldbank gepokt en gemazeld in de neoliberale doctrine.
Tussen de hamer van een arbeidersklasse die aan zelfvertrouwen wint en het aambeeld van het IMF probeert de regering opnieuw buitenlandse steun te krijgen, voornamelijk van de golfstaten, om de komende maanden te overleven. Saudi-Arabië, Koeweit en de Verenigde Arabische Emiraten beloofden een nieuw pakket van 2,5 miljard dollar. Die steun kan de Jordaanse elite even ademruimte geven, maar biedt geen oplossing voor de fundamentele crisis waarin het land verkeert.
Regionale golf van verzet
In een regio die in 2011 en 2012 een golf van revolutionaire bewegingen kende, en waar neoliberale maatregelen en autoritaire regimes de plak zwaaien, heeft een opstand als deze het potentieel de vlam in de pan te zijn. Eerder dit jaar waren al bewegingen in Iran en ook in Egypte kan de onrust elk moment weer opflakkeren. Een geslaagde opstand kan jongeren en werkenden in de hele regio het zelfvertrouwen geven om in actie te komen. Het is niet voor niets dat Saoedi-Arabië de Jordaanse vraag om steun lijkt te gaan inwilligen: een nieuwe golf van revoltes in de regio kan het Saoedische regime zelf bedreigen.
Gaza in opstand
Al sinds 30 maart wordt massaal geprotesteerd tegen de belegering van de Gazastrook door Israël, en voor het recht op terugkeer van Palestijnse vluchtelingen. De protesten worden door Israël beantwoord met brutale repressie: meer dan 150 mannen, vrouwen en kinderen werden door de Israeli Defence Forces omgebracht, duizenden raakten gewond.
Om deze nieuwe muur van repressie te slopen, is er nood aan internationale arbeiderssolidariteit. Een goed georganiseerde strijd, met een programma dat reële oplossingen biedt voor de noden van de Palestijnse massa’s, kan solidariteit aanknopen met arbeiders in Jordanië, Libanon maar ook Israël. Voor de Palestijnen kan de strijd in Jordanië een bron van inspiratie en een weg vooruit zijn.
Er leven vandaag meer dan twee miljoen Palestijnen in Jordanië en de landen hebben een historische band.
Eind jaren ‘80 kon de eerste Palestijnse Intifada op basis van stakingen en een veralgemeende, goed georganiseerde volksopstand een reële uitdaging vormen voor het Israëlische regime. In plaats van op basis van een sociaal programma banden te smeden met de georganiseerde arbeidersklasse in de regio, onderhandelde de PLO echter met de regimes van die landen en het Westen. Het smoorde de Intifada met de Oslo-akkoorden, die de greep van Israël op de Palestijnse gebieden enkel versterkte.
Eisen als een degelijke sociale zekerheid, goede, vaste banen en gratis onderwijs kunnen werkenden over landsgrenzen heen verenigen tegen hun respectieve repressieve regimes. Hoewel de strijd in Jordanië voorlopig lijkt te gaan liggen, kan elk consequent arbeidersprotest in de regio de druppel zijn die een vloedgolf start en de autoritaire elites uit de regio spoelt.
