De ramp met het vliegtuig van Malaysian Airlines boven het Oosten van de Oekraïne maakt duidelijk dat zolang de grootmachten in de wereld blijven touwtrekken over dit deel van de wereld, er onschuldige slachtoffers zullen vallen. Het is mogelijk dat het vliegtuig per ongeluk is neergeschoten door pro-Russische rebellen in het gebied, die een Oekraïens militair toestel dachten neer te halen, met een raketsysteem van een Russische firma die om belastingtechnische redenen gevestigd is aan de Zuidas in Amsterdam. Het onderzoek naar de oorzaak moet nog beginnen maar de propaganda-oorlog is al in volle gang. Ons medeleven gaat uit naar de nabestaanden, afkomstig uit alle windstreken van de wereld, voor een groot deel uit Nederland. Alleen actief optreden van de arbeidersbeweging is in staat aan het militaire geweld en dit soort catastrofes een einde te maken.
Door Pieter Brans, Amsterdam
Een grote ramp heeft door zijn omvang en de emotie die hij oproept de neiging de klassenstrijd naar de achtergrond te drukken. Toch is deze vliegramp niet los te zien van zijn politieke achtergrond. Ook de nasleep van de ramp wordt in hoge mate bepaald door de politieke omstandigheden.
Zoals wel vaker in de geschiedenis van de Oekraïne, is het gebied de speelbal van politieke grootmachten. Aan de ene kant Rusland dat onder leiding van de steeds meer naar rechts en nationalisme opschuivende Poetin probeert om te redden van het Sovjet imperium wat er te redden valt. En aan de andere kant de VS en Europa die proberen om zoveel mogelijk van de Oekraïne in hun invloedssfeer te krijgen. Het gebied is rijk aan landbouwgrond en grondstoffen, dus er valt voor kapitalisten aan beide kanten veel te halen.
Omdat de arbeidersbeweging in de regio er door een gebrek aan bewustzijn en organisatie niet in slaagt om zijn eigen stempel op de situatie te drukken, hebben allerlei conservatieve en nationalistische politieke krachten zich meester gemaakt van de situatie. Dat geldt voor Kiev, waar organisaties en partijen, zelfs ministers met een fascistische achtergrond een rol spelen, maar ook voor het Oosten van de Oekraïne waar behoudende nationalisten met heimwee naar Moskou, naar de macht en de situatie van de Sovjet-Unie, gewapenderhand de lakens uitdelen.
In mei schreven wij al: “Op internationaal vlak heeft de kapitalistische klasse zich nog niet hersteld van de ergste crisis sinds de jaren 1930. De verschillende imperialistische machten, zowel de VS, EU als Rusland, bestrijden elkaar voor de controle op grondstoffen. Oekraïne bevindt zich nu in het centrum van die strijd. De enige uitweg bestaat uit de eenheid van de arbeidersklasse rond een socialistisch alternatief op de pro-kapitalistische krachten en de oligarchen die vandaag de Oekraïense politiek domineren. We moeten opkomen voor een democratisch socialistische regering die een socialistisch Oekraïne vestigt met rechten voor alle minderheden en als onderdeel van een bredere alliantie van democratische socialistische staten.”
Omdat grootmachten vanwege de enorme politieke, economische en andere risico’s (denk aan wat een atoomoorlog voor gevolgen zou hebben…) elkaar sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer direct bestrijden, doen ze dan nu op een indirecte manier. De oorlog op de Balkan in de jaren negentig was er het eerste voorbeeld van. Over de ruggen van de werkende bevolking worden de meest afschuwelijke oorlogen uitgevochten door het bewapenen van duistere groepen en andere organisaties die het vuile werk moeten opknappen.
Ook de bloedige Balkanoorlog was een gevecht om de restanten van het voormalig Joegoslavië, waarbij Duitsland vooral invloed probeerde te krijgen via Slovenië en Kroatië en Rusland via Servië. De moslims in Bosnië en het arme Macedonië waren daarbij grotendeels de onderliggende partij. De oorlog daar werd grotendeels door ‘schaakstukken op afstand’ gevoerd.
Het ‘per ongeluk’ neerschieten van passagiersvliegtuigen is trouwens niet voorbehouden aan onduidelijke rebellen en ander gewapend “volk”. De Sovjet-Unie schoot in de jaren tachtig een Koreaans passagierstoestel neer waarvan gedacht werd dat het een spionagevliegtuig was. De Amerikaanse kruiser USS Vincennes schoot in de jaren negentig een Iraans passagiersvliegtuig neer in de veronderstelling dat het door een straaljager werd aangevallen.
Hoewel de toedracht van de ramp met het vliegtuig van Malaysian Airlines nog moet worden vastgesteld, lijkt het erop dat er iets dergelijks is gebeurd. Het is duidelijk dat het “schaakspel op afstand” dat de grootmachten in de Oekraïne spelen, het bewapenen van onduidelijke strijdgroepen om de conflicten uit te vechten tot deze afschuwelijke gevolgen leidt. Als georganiseerde legers met de nodige discipline zich al schuldig maken aan bloedige oorlogsmisdaden, zoals in Irak ook is gebleken, hoeveel te erger is de situatie dan wel niet rond groepen ongeorganiseerde en nauwelijks opgeleide strijders. Na de vele onschuldige slachtoffers in de Oekraïne zelf zijn nu in één klap driehonderd mensen uit de rest van de wereld het slachtoffer geworden van dit krankzinnige militaire geweld.
Wereldmachten, met kleinere machten in hun kielzog, zullen waarschijnlijk proberen deze ramp in hun voordeel uit te buiten. Het westen zal zeker gebruik willen maken van de “schuld” van de pro-Russische elementen in de Oost Oekraïne en van Rusland, als die kan worden vastgesteld. Als Poetin onder druk komt te staan vanwege een voor Rusland ongunstige wending in dit conflict, kan hij steun bij de nationalisten verliezen. Omgekeerd zou Rusland trouwens ook gebruik maken van de “schuld” van de Oekraïnse regeringsleiders, als die vast zou komen te staan. De feiten die door de media worden gebracht, passen zo naadloos in propagandistische strategieën om de ene of andere partij de schuld te geven, dat een groot wantrouwen op zijn plaats is. Tussen de spin doctors in de media en de ramptoeristen op de sociale media, is het moeilijk om achter de waarheid te komen. Zelfs met zogenaamde onafhankelijke onderzoeken zijn politieke bedoelingen gemoeid. Wij zouden alleen vertrouwen stellen in een onderzoek dat onder democratische controle door de lokale en internationale arbeidersbeweging wordt uitgevoerd. Zeker is dat er nieuwe onschuldige slachtoffers zullen vallen in deze strijd, waaraan voorlopig geen einde komt.
Alleen gezamenlijke arbeidersstrijd tegen het reactionaire nationalisme en duistere milities, tegen aanvallen op de levensstandaard en om nationale minderheden te beschermen en de strijd aan te gaan voor volledige democratische rechten voor de werkende bevolking, kan een einde maken aan het militaire geweld in de Oekraïne.
De werkende bevolking heeft het recht om zich te verdedigen tegen fysieke aanvallen door extreemrechts en ultra-nationalisten, van welke kant ze ook zijn, en tegen het geweld door de staat. Werkenden en jongeren in het oosten en zuiden worden geconfronteerd met de dodelijke dreiging van door Kiev gesteunde milities waarin ook fascistische elementen zitten. Er is behoefte aan onafhankelijke verdedigingscomités over de gemeenschappen heen, comités die democratisch gecontroleerd en gecoördineerd worden. Hiermee kunnen de extreemrechtse dreiging en de aanvallen van de overheidstroepen afgewend worden. Door deze oproep te verbinden aan de noodzaak van klassenstrijd tegen de oligarchen en buitenlandse kapitalistische machten, is het mogelijk om een krachtig alternatief vanuit de arbeidersklasse op te bouwen.
Dit zou de basis leggen voor de vestiging van een massale arbeiderspartij die de strijd kan leiden om die regeringen neer te halen die met handen en voeten gebonden zijn aan het kapitalisme en die cynisch gebruik maken van nationalisme en militair conflict om de eigen macht en rijkdom te verdedigen. Een nieuwe massale arbeiderspartij zou ervoor strijden om hen te vervangen door een regering die de belangen van de werkende bevolking verdedigt en die de rijkdom en natuurlijke grondstoffen van het land onder collectief bezit plaatst met democratische controle en beheer als onderdeel van een geplande economie waarbij het rotte kapitalisme wordt vervangen door een nieuwe socialistische samenleving. Alleen zo kunnen democratische rechten volledig en blijvend afgedwongen worden en kan de bevolking van Oekraïne over de eigen toekomst beslissen, met het recht op regionale autonomie als onderdeel van een socialistisch Oekraïne en een bredere socialistische federatie die op vrijwillige basis en op voet van gelijkheid wordt gevestigd.
